Không làm phức tạp tình hình, không quân sự hóa Biển Đông

Sáng 9.9, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 (AMM 53) và các hội nghị liên quan đã khai mạc theo hình thức trực tuyến. Việt Nam, trên tư cách Chủ tịch ASEAN 2020, chịu trách nhiệm tổ chức hội nghị.

ASEAN đang được “thử lửa” trong môi trường đầy biến động

Phát biểu tại phiên khai mạc, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh bối cảnh đặc biệt hiện nay, khi ASEAN đang được “thử lửa” trong môi trường đầy biến động với những thách thức chưa từng thấy, nhất là sự bùng phát dịch Covid-19.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, trong bối cảnh này, “Gắn kết và chủ động thích ứng” không chỉ đơn thuần là chủ đề của 2020 mà đã trở thành “thương hiệu” của ASEAN, “giúp chúng ta tay trong tay, ngẩng cao đầu đối diện với khó khăn thách thức, đoàn kết cùng vượt sóng gió, tự tin tiến lên”.

“Thương hiệu” đó được khẳng định rõ trong 8 tháng qua, thể hiện qua cam kết ở cấp cao nhất, lãnh đạo ASEAN thông qua tháng 4.2020 tại Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN, ASEAN+3 và tháng 6.2020 tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36. Đó cũng là nỗ lực của các trụ cột Cộng đồng hợp tác, mở rộng liên kết, thực hiện “mục tiêu kép” vừa đẩy mạnh phát triển vừa kiểm soát hiệu quả dịch bệnh.

“Vững vàng, bản lĩnh trước những biến chuyển phức tạp của tình hình, tôi đánh giá cao Tuyên bố chung dịp kỷ niệm 53 năm thành lập ASEAN. Các bộ trưởng ngoại giao đã khẳng định quyết tâm duy trì khu vực Đông Nam Á hòa bình, an ninh, trung lập và ổn định, củng cố đoàn kết, tự cường, tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy xây dựng lòng tin và cùng nhau hướng tới một khu vực hòa bình, ổn định, tôn trọng lẫn nhau và dựa trên luật lệ”, Thủ tướng nói.

Thủ tướng cũng đánh giá “vai trò, vị thế quốc tế của ASEAN ngày càng cao” và chia sẻ việc trên cương vị Chủ tịch ASEAN, ông đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến G20, Hội nghị Phong trào Không liên kết, Hội nghị đại hội đồng của Tổ chức Y tế thế giới về ứng phó dịch Covid-19 và đã chuyển tải thông điệp của ASEAN, đồng hành cùng cộng đồng quốc tế đối phó với thách thức mang tính toàn cầu này.

Thủ tướng cũng hoan nghênh ngài Tổng thư ký ASEAN lần đầu tiên phát biểu tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc thể hiện hợp tác, cam kết và đóng góp của ASEAN với các nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh quốc tế của Liên Hiệp Quốc.

Chỉ còn 4 tháng nữa năm 2020 sẽ khép lại, Thủ tướng đề nghị các bộ trưởng ngoại giao ASEAN quan tâm thúc đẩy 3 ưu tiên. Một là, tiếp tục đề cao đoàn kết, giữ vững thống nhất trong ASEAN. Hai là, tập trung đẩy lùi dịch Covid-19 và thúc đẩy phục hồi bền vững.

Ba là, phát huy hiệu quả vai trò trung tâm của ASEAN trong thúc đẩy đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin; đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, tôn trọng, bình đẳng, tin cậy lẫn nhau trong quan hệ giữa các quốc gia; giải quyết hòa bình các tranh chấp, khác biệt trên cơ sở luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982 và tinh thần các văn kiện quy chuẩn của ASEAN về ứng xử chung ở khu vực như TAC, DOC…

Xu thế chính trị cường quyền, toan tính vị kỷ của các quốc gia gia tăng

Cũng tại phiên khai mạc sáng nay, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh lưu ý việc “chúng ta đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ trong cách thức vận hành của hệ thống các quan hệ quốc tế”.

Theo Phó thủ tướng, vai trò của luật pháp quốc tế và các thể chế đa phương chịu nhiều thách thức; xu thế chính trị cường quyền, toan tính vị kỷ và tính bất định trong hành xử của các quốc gia có chiều hướng gia tăng; tiến trình toàn cầu hóa, liên kết khu vực, tự do hóa kinh tế phần nào bị chững lại.

Cùng với đó là những diễn biến phức tạp của các vấn đề toàn cầu, nổi lên là dịch bệnh Covid-19 trong năm 2020.

Tỉnh táo trước thách thức, chủ động trong ứng phó, gắn kết trong hành động, ASEAN đã đoàn kết, kiên định với các mục tiêu, chung tay đẩy lùi dịch bệnh, theo đánh giá của Phó thủ tướng. Quyết tâm này của ASEAN đã được thể hiện qua Tuyên bố Tầm nhìn về một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 36 vừa qua.

Tại hội nghị lần này, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN sẽ cùng nhau trao đổi các biện pháp cụ thể triển khai chỉ đạo của Hội nghị Cấp cao ASEAN 36, tiếp tục giữ vững hợp tác và liên kết khu vực, vững vàng vượt qua thử thách, khó khăn, thực hiện thành công các mục tiêu đề ra và định hướng phát triển lâu dài cho ASEAN cho giai đoạn tiếp theo.

Ngoài các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa, ASEAN cũng nỗ lực xây dựng và thực thi các chuẩn mực ứng xử phổ quát, đề cao các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc và Hiến chương ASEAN trong quan hệ giữa các quốc gia, trong đó có tuân thủ luật pháp quốc tế, bình đẳng, tổn trọng, hiểu biết và tin cậy lẫn nhau.

“Tin cậy chiến lược sẽ là yếu tố quan trọng hóa giải nghi kỵ, thực tâm hợp tác trên cơ sở cùng có lợi và ngăn ngừa nguy cơ xung đột”, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh nói.

Đối mặt với thực tế các thách thức đối với an ninh và ổn định ở khu vực luôn hiện hữu, trong đó có các nhân tố đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, tuyến hàng hải huyết mạch của khu vực và thế giới, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, ASEAN sẽ kiên định với lập trường nguyên tắc, nhấn mạnh kiềm chế, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, thúc đẩy đối thoại, tăng cường xây dựng lòng tin, không quân sự hóa, không làm phức tạp tình hình.

ASEAN kiên định thúc đẩy triển khai đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố DOC và nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc COC hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước luật Biển UNCLOS 1982.

PV/TN