Không để lợi ích nhóm len lỏi vào trong khi làm luật

Tuân thủ lập trường “Nước Mỹ trước tiên”, cựu Tổng thống Donald Trump có thể duy trì chính sách đối ngoại từ nhiệm kỳ đầu, giúp Mỹ rời khỏi những xung đột quốc tế, theo đánh giá của giới quan sát. 

Hiện ông Trump đang dẫn đầu cuộc đua tranh đề cử của Đảng Cộng hòa, đạt hai chiến thắng sơ bộ tại bang Iowa và New Hampshire. Sự ảnh hưởng của ông trong đảng khiến cựu Thống đốc Nam Carolina Nikki Haley gặp khó khăn trong việc giành chiến thắng.

Khả năng ông Trump tái đấu với Tổng thống Joe Biden vào tháng 11 là rất cao. Cuộc khảo sát mới nhất của Reuters/Ipsos cho thấy ông Trump đang có tỷ lệ ủng hộ 40%, vượt xa 6% so với ông Biden trong kịch bản giả định.

Dù đường đua đến Nhà Trắng còn xa, nhiều người đang tưởng tượng về một khả năng ông Trump trở lại cương vị Tổng thống, đặt ra câu hỏi về chính sách đối ngoại Mỹ trong bối cảnh thế giới đầy biến động và xung đột.

Xung đột Nga – Ukraine

Liên quan đến xung đột Ukraine – Nga, chính phủ của Tổng thống Joe Biden đã nỗ lực hỗ trợ Kiev kể từ tháng 2/2022, mặc dù đối mặt với sự phản đối từ một số thành viên Đảng Cộng hòa và sự lo ngại về khả năng chiến thắng hoặc giành lại lãnh thổ của Kiev.

Các quốc gia phương Tây và Ukraine lo lắng rằng nếu được tái đắc cử, ông Trump có thể chấm dứt hỗ trợ của Mỹ, buộc Ukraine phải phụ thuộc vào sự giúp đỡ từ châu u, theo Stephen M. Walt, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Harvard.

Ông Trump đã tuyên bố rằng có thể giải quyết xung đột “trong một ngày” nếu được tái đắc cử vào năm 2024, đồng thời thảo luận về việc đưa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào cuộc đàm phán. Tuy nhiên, ông Trump đã thể hiện sự mập mờ khi được hỏi về ý định hỗ trợ Ukraine, tạo ra lo ngại về sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Mỹ nếu ông tái đắc cử.

Theo chuyên gia Walt, thậm chí nếu ông Biden giành chiến thắng, chính sách của Mỹ đối với xung đột giữa Nga và Ukraine cũng sẽ tiếp tục theo hướng tương tự. Sự mệt mỏi từ cuộc chiến ở Ukraine đã ngày càng gia tăng trong năm 2023, mặc dù những người ủng hộ chủ động của Kiev vẫn giữ nguyên kế hoạch lạc quan về kết quả xung đột.

Sau khi cuộc phản công dự kiến của Ukraine thất bại, hy vọng về khả năng đảo ngược tình hình và giành lại toàn bộ lãnh thổ từ Nga trở nên mong manh hơn. Chính phủ của ông Biden dường như nhận ra điều này.

“Họ sẽ không công bố điều này trước bầu cử, vì điều đó sẽ tạo ra nghi ngờ về cách họ đã xử lý cuộc chiến từ đầu. Tuy nhiên, nếu giữ quyền lực, họ có thể áp đặt áp lực để buộc Ukraine phải đạt được mục tiêu thực tế và đạt được thỏa thuận”, giáo sư Walt lưu ý.

Ông thêm rằng Tổng thống Biden sẽ cố gắng thực hiện điều này một cách cẩn trọng nhằm hỗ trợ Kiev đạt được thỏa thuận tốt nhất có thể. Trong khi đó, chính phủ của ông Trump sẽ nỗ lực chấm dứt xung đột một cách nhanh chóng để tránh những rắc rối.

Trung Quốc

Đối với Trung Quốc, trong nhiệm kỳ tổng thống trước đó, ông Trump đã đảo ngược các chính sách hợp tác kinh tế và khởi đầu cuộc chiến thương mại mạnh mẽ với Bắc Kinh, áp đặt các đòn thuế quan đáng kể.

Giới quan sát đánh giá rằng nếu tái đắc cử, ông Trump có thể thực hiện lại chiến lược này. Hồi tháng 8, ông đưa ra đề xuất tự động áp thuế cho mọi hàng hóa nhập khẩu nhằm bảo vệ sản phẩm nội địa.

“Chúng ta cần đặt ràng buộc lên các công ty nước ngoài,” ông nói với Fox Business. “Khi họ nhập khẩu vào Mỹ và bán hàng với giá bán dưới, họ sẽ phải chịu thuế. Có thể là 10%. Số thuế này sẽ được sử dụng để thanh toán nợ.”

Một cựu quan chức trong chính phủ ông Trump cho biết việc tăng thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc là một chiến lược cần thiết trong nhiệm kỳ mới, theo báo Financial Times.

Tuy nhiên, cũng có những quan sát cho rằng chính sách đối với Trung Quốc dưới thời ông Biden cũng không mềm dẻo hơn. Mỹ tiếp tục thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu ngày càng chặt chẽ đối với Trung Quốc, nhằm ngăn chặn sự thống trị trong một số lĩnh vực quan trọng về công nghệ từ phía Bắc Kinh.

Cả chính phủ của ông Trump và ông Biden đều nhận định Trung Quốc là một trong những thách thức hàng đầu của Mỹ. Chính sách đối với Trung Quốc cũng là một trong số ít lĩnh vực nhận được sự đồng thuận mạnh mẽ từ cả hai đảng.

Do đó, theo giáo sư Walt, chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc có thể không thay đổi nhiều, bất kể kết quả của cuộc bầu cử tháng 11 là gì.

Trung Đông

Cuộc tấn công của Hamas và nhóm Houthi do Iran hậu thuẫn tại Trung Đông đã tạo ra nguy cơ xung đột lan rộng. Chính phủ của ông Biden đã ủng hộ chiến dịch chống Hamas của Israel, trong khi vẫn thúc đẩy giải pháp hai nhà nước cho người Palestine.

Trong khi ông Trump hỗ trợ bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước Arab thông qua hiệp định Abraham, ông không đặt nặng vào giải pháp hai nhà nước và không đề cập tới số phận của người Palestine sống ở Bờ Tây hoặc Dải Gaza trong các thỏa thuận đó.

Giới quan sát dự đoán rằng nếu ông Trump trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ thứ hai, chính trị đối ngoại của ông có thể tiếp tục tập trung vào lập trường “Nước Mỹ trước tiên”, tránh rơi vào những cuộc xung đột tốn kém tại Ukraine hoặc Trung Đông.

Theo Foreign Policy, mọi khả năng ông sẽ ưu tiên những chính sách mang lại lợi ích cho Mỹ, chứ không theo đuổi chính sách can thiệp nhiều như ông Biden. Tuy nhiên, một số quan sát cho rằng ông Trump thường xuyên thực hiện hành động mà không tuân thủ những tuyên bố trước đó.

Đối với nhiều cử tri Cộng hòa, ông Trump là lựa chọn số một cho vị trí lãnh đạo Mỹ 4 năm tới.

Bảo Trâm