Khói bốc trong sân Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston sau yêu cầu đóng cửa
Các nhân chứng cho biết vụ việc là do đốt tài liệu và người ta có thể ngửi được mùi giấy cháy. Có người dùng mạng thậm chí cho rằng các nhân viên của Trung Quốc đang “thủ tiêu” nhiều tài liệu quan trọng.
Ngày 22-7, căng thẳng Mỹ – Trung đã bước lên một nấc thang mới: Mỹ yêu cầu Trung Quốc đóng cửa tổng lãnh sự quán của nước này ở thành phố Houston (bang Texas), dừng hết mọi hoạt động và sự kiện tại đây trong vòng 72 giờ.
Sau vụ việc này, báo Washington Post dẫn lời các nhà phân tích ở cả hai bên đánh giá quan hệ song phương Mỹ – Trung đang ở mức xấu nhất kể từ năm 1979 – năm hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Hồi đầu tháng 7, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng thừa nhận quan hệ Mỹ – Trung đã chạm “điểm thấp nhất” từ năm 1979.
Các nhà sử học tương lai có lẽ sẽ tập trung vào năm 2020, xem đây là thời điểm khi cuộc đối đầu chiến lược gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc đã biến thành một cuộc chiến tranh lạnh mới.
Cây bút John Kemp của Hãng tin Reuters bình luận
“Thủ tiêu” các tài liệu quan trọng?
Động thái này làm nhớ đến vụ Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 6 đe dọa cắt đứt quan hệ với Trung Quốc. Bước đi mới nhất vẫn chưa đến mức nghiêm trọng như vậy, nhưng điều này cho thấy căng thẳng Mỹ – Trung có thể sẽ lan rộng sang mọi mặt trận.
Ngay sau quyết định của Mỹ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tuyên bố sẽ trả đũa và gọi hành động của Washington là “sự leo thang chưa từng có” trong một cuộc đối đầu lớn hơn giữa hai bên.
“Mỹ có nhiều nhân viên và phái bộ ngoại giao đang làm việc ở Trung Quốc. Nếu Mỹ nhất quyết đi theo con đường sai lầm này, chúng tôi sẽ kiên quyết phản ứng” – người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói trước báo giới ngày 22-7.
Trên mạng xã hội Weibo, tổng biên tập Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc, ông Hồ Tích Tiến, viết: “Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston là tổng lãnh sự quán đầu tiên Trung Quốc mở tại Mỹ. Phía Mỹ không những yêu cầu đóng cửa mà còn cho Trung Quốc chỉ 3 ngày để rời khỏi. Đây hoàn toàn là biểu hiện của sự mất trí”.
Bộ Ngoại giao Mỹ đã không nêu chi tiết các vi phạm được cho là lý do dẫn tới quyết định trên nhưng người phát ngôn của bộ này, bà Morgan Ortagus, cho rằng Trung Quốc đã vi phạm Công ước Vienna, theo đó các nhà ngoại giao phải “tôn trọng các luật và quy định của quốc gia tiếp nhận” và “có nghĩa vụ không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia đó”.
Bà tuyên bố Mỹ sẽ không chấp nhận việc Trung Quốc vi phạm chủ quyền của nước Mỹ và dọa dẫm người dân Mỹ, cũng như không chấp nhận việc Trung Quốc có các hành vi thương mại không công bằng, đánh cắp việc làm của người Mỹ và các hành vi khác. “Tổng thống Trump đã nhấn mạnh sự công bằng và có qua có lại trong quan hệ Mỹ – Trung” – bà nói.
Trong cùng khoảng thời gian yêu cầu của Mỹ được gửi đi, người ta nhìn thấy khói bốc lên trong sân của Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston. Các nhân chứng cho biết vụ việc là do đốt tài liệu và người ta có thể ngửi được mùi giấy cháy. Có người dùng mạng thậm chí cho rằng các nhân viên của Trung Quốc đang “thủ tiêu” nhiều tài liệu quan trọng.
Việc chỉ đạo đóng cửa Tổng lãnh sự quán của Trung Quốc ở Houston là nỗ lực mới nhất của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc siết chặt kiểm soát với các nhà ngoại giao, nhà báo, học giả và các lực lượng khác của Trung Quốc tại Mỹ.
Bắc Kinh đáp trả ra sao?
Đóng cửa một lãnh sự quán rõ ràng là một vấn đề nghiêm trọng, nhưng điều này không phải là chưa từng có. Năm 2017, chính quyền ông Trump đã yêu cầu Nga đóng cửa lãnh sự quán của họ tại thành phố San Francisco cùng hai tòa nhà khác gần New York và Washington để đáp trả việc Nga bắt giảm số lượng nhà ngoại giao Mỹ ở Matxcơva.
Hiện nay, ngoài đại sứ quán ở Washington, Trung Quốc còn 4 tổng lãnh sự quán ở 4 thành phố khác gồm New York, Chicago, Los Angeles và San Francisco. Tổng lãnh sự quán vừa bị yêu cầu đóng cửa ở Houston trước đây phụ trách các vấn đề liên quan nhiều bang miền nam của Mỹ.
Trong khi đó, ngoài đại sứ quán ở Bắc Kinh, Mỹ có các lãnh sự quán ở 5 thành phố của Trung Quốc đại lục là Thẩm Dương, Vũ Hán, Thành Đô, Thượng Hải và Quảng Châu. Ngoài đại lục, Mỹ có cơ quan đại diện ngoại giao ở Hong Kong & Macau. Giới phân tích cho rằng Chính phủ Trung Quốc sẽ đáp trả bằng cách yêu cầu một trong các lãnh sự quán này đóng cửa.
Thời báo Hoàn Cầu thuộc quản lý của Trung Quốc đặt câu hỏi trên Twitter: “Tổng lãnh sự quán nào của Mỹ ở Trung Quốc có thể sẽ bị đóng?” và đưa ra 4 đáp án: Hong Kong & Macau, Quảng Châu, Thành Đô, lựa chọn khác. Chỉ đến 19h ngày 22-7, đáp án Hong Kong & Macau được 65% người chọn.
Trong khi đó, Hãng tin Reuters dẫn một nguồn thạo tin cho biết Trung Quốc đang xem xét ra lệnh đóng cửa Lãnh sự quán Mỹ ở Vũ Hán. Hồi tháng 1, Mỹ đã sơ tán các nhân viên tại Lãnh sự quán ở Vũ Hán khi COVID-19 bắt đầu lây lan nhanh trên khắp thành phố 11 triệu dân này và đến nay vẫn chưa mở lại.
Thúc đẩy chiến tranh lạnh?
Giáo sư Vương Dũng đến từ Đại học Bắc Kinh (Trung Quốc) cho rằng có một nhóm người nhất định ở Washington dường như đang quyết tâm thúc đẩy một cuộc chiến tranh lạnh giữa Trung Quốc và Mỹ, đồng thời để hai nước tách khỏi nhau hoàn toàn, không chỉ về kinh tế mà còn khắp các mặt trận khác. Ông cho rằng họ làm điều này nhằm phục vụ cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới của Mỹ, mang lợi cho ông Trump.
BẢO ANH/TTO
