Khi mắt lan ‘đột biến’ đắt hơn một kg vàng
Từ đầu 2024 đến nay, thời tiết cực đoan đã và đang diễn ra ngày càng gay gắt hơn, đặc biệt là tại châu Á. Các quốc gia trên khắp châu Á đang cảnh giác với thời tiết nắng nóng và mưa khắc nghiệt hơn khi các chuyên gia nhấn mạnh đặc điểm nóng lên nhanh và dễ bị thiên tai của khu vực cùng với hỗn hợp các mối nguy hiểm về sức khỏe đang rình rập khi đối mặt với biến đổi khí hậu.
Nắng nóng, lũ lụt càn quét châu Á
“Tôi dự đoán sẽ chứng kiến những đợt nắng nóng gay gắt tương tự như năm ngoái, và cả bão lớn nữa”, theo Nikkei Asia ngày 6.5 dẫn lời Giáo sư khoa học khí hậu Sarah Perkins-Kirkpatrick tại Đại học Quốc gia Úc (ANU).
“Sau khi năm 2023 trở thành năm nóng kỷ lục trên thế giới và châu Á phải đối mặt với các đợt nắng nóng và độ ẩm ở mức phi thường…Tôi dự đoán sẽ chứng kiến những đợt nắng nóng dữ dội tương tự như năm ngoái… và cả bão nữa”, Sarah Perkins-Kirkpatrick, giáo sư khoa học khí hậu tại Đại học Quốc gia Australia (ANU) cho biết.
Tháng 4 thường là thời điểm nóng và khô nhất trong năm ở nhiều quốc gia ở Nam và Đông Nam Á, nhưng mức độ nắng nóng trong năm nay lại cực kỳ khắc nghiệt. Nhiệt độ thường xuyên lên tới 40 độ C ở nhiều thành phố trên toàn khu vực.
Trong khi đó, thủ đô Bangkok của Thái Lan lại khô hạn bất thường và hầu như không có mưa trong tháng 4, mặc dù lượng mưa trung bình trong tháng là 93 mm. Mùa mưa ở Thái Lan thường bắt đầu vào tháng 5.
Ở phía bắc Trung Quốc, những ngày mưa lớn gần đây đã tàn phá nhiều khu vực ở tỉnh Quảng Đông, với lượng mưa tích lũy ở nhiều khu vực vượt quá kỷ lục lịch sử trong tháng 4 và khiến nhiều người thiệt mạng.
Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cho biết châu Á cần khẩn trương tăng cường nỗ lực hạn chế các nguy cơ thiên tai tiềm ẩn như đầu tư vào mô hình rủi ro và hệ thống cảnh báo sớm.
Theo báo cáo Tình hình Khí hậu ở châu Á năm 2023 của WMO, trong năm ngoái, châu Á đã nóng lên nhanh hơn mức trung bình toàn cầu và vẫn là khu vực hứng chịu nhiều thảm họa nhất trên thế giới do các mối nguy hiểm như lũ lụt, bão và nắng nóng khắc nghiệt.
Tổng thư ký WMO Celeste Saulo cho biết: “Kết luận của báo cáo thật đáng bất ngờ…Nhiều quốc gia trong khu vực đã trải qua năm nóng kỷ lục vào năm 2023, cùng với hàng loạt điều kiện khắc nghiệt… Biến đổi khí hậu đã làm trầm trọng thêm tần suất và mức độ nghiêm trọng của những sự kiện như vậy”.
WMO cho biết vào tháng 3 rằng, các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra trong năm 2023 một phần được thúc đẩy bởi hiện tượng El Nino, một hiện tượng khí hậu theo mùa xảy ra tự nhiên và có dấu hiệu suy yếu trong những tháng gần đây. Tuy nhiên, tác động thường lớn nhất vào năm thứ hai trong quá trình phát triển, lần này có nghĩa là năm 2024 và dự kiến sẽ dẫn đến nhiệt độ trên mức bình thường và ảnh hưởng đến lượng mưa trong những tháng tới.
Nhật Bản đã bắt đầu vận hành hệ thống cảnh báo say nắng vào tuần qua. Bắt đầu từ năm nay, cảnh báo này đã được bổ sung khi các tỉnh dự kiến sẽ hứng chịu nhiệt độ đặc biệt cao gây rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe con người. Mục đích là để thúc giục mạnh mẽ hơn nữa chính quyền địa phương và người dân thực hiện các biện pháp bảo vệ như sử dụng “nơi trú ẩn làm mát” hoặc cơ sở điều hòa không khí được chỉ định công khai.
Singapore đã yêu cầu người sử dụng lao động theo dõi nhiệt độ bầu ướt (Wet Bulb Globe Temperature) – một phép đo nhiệt được quốc tế công nhận và cho phép những người lao động thực hiện các công việc thể chất nặng được nghỉ tối thiểu 10 phút mỗi giờ khi chỉ số đạt 32 độ C hoặc cao hơn. Các quy định này bắt đầu được áp dụng vào tháng 10/2023 và nhằm mục đích bảo vệ những người lao động ngoài trời khỏi nguy cơ sốc nhiệt.
Tại Hàn Quốc – thường xuyên phải hứng chịu các đợt nắng nóng trong những năm gần đây, khoảng 250 người đã kiện chính phủ để yêu cầu các bước giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Tòa án Hiến pháp đã tổ chức phiên điều trần công khai đầu tiên về vấn đề này vào ngày 23/4.
Ảnh hưởng sức khỏe trầm trọng
Tổng thư ký WMO Celeste Saulo cho biết: “Kết luận của báo cáo gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh. Nhiều quốc gia trong khu vực trải qua đợt nóng kỷ lục vào năm 2023, với hàng loạt điều kiện thời tiết cực đoan. Biến đổi khí hậu làm gia tăng thêm tần suất và mức độ nghiêm trọng của những hiện tượng như vậy”.
WMO chỉ ra rằng các hiện tượng thời tiết cực đoan năm 2023 một phần được thúc đẩy bởi hiện tượng El Nino. Song, tác động của quá trình phát triển El Nino thường khắc nghiệt nhất vào năm thứ 2, tức là năm 2024. Do đó, châu Á dự kiến sẽ hứng chịu nhiệt độ bất thường và lượng mưa lớn trong những tháng tới.
Theo Tổ chức Lao động quốc tế, khí hậu thay đổi đang tạo ra “những mối nguy hiểm về sức khỏe cho người lao động” như ung thư, bệnh hô hấp, rối loạn chức năng thận và các tình trạng sức khỏe tâm thần. Theo một báo cáo của Liên Hiệp Quốc công bố ngày 6.5, hàng nghìn ca tử vong liên quan đến nhiệt độ quá cao, ung thư da do bức xạ tia cực tím mặt trời, ô nhiễm không khí, ngộ độc thuốc trừ sâu và các bệnh do nhiễm ký sinh trùng.
Theo báo cáo năm 2023 của WMO, khu vực này có “mức độ thấp nhất” về dịch vụ khí hậu và “các cơ quan chính phủ về y tế và khí hậu có mối quan hệ kém bền chặt và sự hợp tác hạn chế”.
Nhiều nước châu Á đang chuẩn bị phòng ngừa cho hiện tượng thời tiết có thể cực đoan hơn trong những tháng tới. Ví dụ, Nhật Bản bắt đầu khởi động hệ thống cảnh báo say nắng vào ngày 1.5. Mục đích là để thúc giục mạnh mẽ hơn nữa chính quyền địa phương và người dân thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe như sử dụng “nơi trú ẩn làm mát” hoặc máy điều hòa không khí.
Singapore yêu cầu người sử dụng lao động theo dõi nhiệt độ bầu ướt (wet-bulb temperature) – là phương pháp đo lường tính đến cả yếu tố nhiệt độ và độ ẩm, ở đó hơi nước đã bão hòa trong không khí. Các quy định này bắt đầu được áp dụng vào tháng 10.2023, và nhằm mục đích bảo vệ những người lao động ngoài trời khỏi nguy cơ căng thẳng nhiệt.
Bà Perkins-Kirkpatrick cho biết: “Chúng tôi đã dự đoán những sự kiện thời tiết khắc nghiệt này sẽ xảy ra, nhưng tốc độ diễn ra nhanh chóng của nó khiến tôi ngạc nhiên. Chúng ta phải thích nghi. Chúng ta không còn ở giai đoạn chỉ cần giảm phát thải khí nhà kính là đủ. Các biện pháp như giáo dục người dân cách ứng phó trong các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt là cần thiết”.
Bảo Trâm
