Khi “con cá” phải tự minh oan
Một sự kiện giữa báo chí và doanh nghiệp lại thu hút sự chú ý của dư luận kéo dài suốt mấy tháng. Đó không chỉ là hành trình đi tìm kiếm sự thật đằng sau những trang viết, đó còn là minh chứng cho ta thấy nhiều điều trong vụ việc giữa báo Tuổi Trẻ và Công ty Asanzo.
Hơn 23 năm trước, khi bắt đầu với những chiếc tivi “nghĩa địa” ở Cẩm Phả (Quảng Ninh), ông Phạm Văn Tam có mơ cũng không mơ được một ngày ngồi chủ trì cuộc họp báo có tiêu đề: “Asanzo được minh oan”. Cùng lắm, ngày ấy ông Tam chỉ có thể nghĩ mình có thể trở thành một chủ sạp lớn của chợ Nhật Tảo (Sài Gòn) sau khi bỏ tivi “nghĩa địa” để lăn lộn ở chợ trời này.
“Cuộc chiến” giữa Asanzo và Tuổi Trẻ bắt đầu bằng loạt bài điều tra đăng trên báo này vào ngày 21/6. Các cáo buộc của loạt bài này nhắm vào 3 điểm: Giả xuất xứ hàng hoá với cái tem Made in Vietnam, sai phạm về xuất nhập khẩu, lừa dối người tiêu dùng với slogan “Đỉnh cao công nghệ Nhật Bản”.
“Cơn lũ” thông tin trên một tờ báo lớn như Tuổi Trẻ trở thành “cơn đại hồng thuỷ” trên mạng xã hội khi được tiếp sức bởi tư tưởng bài Trung đã ăn sâu vào nhận thức của đám đông.
“Ngay khi cuộc khủng hoảng nổ ra, có nhiều công ty truyền thông tiếp cận tôi và đề nghị hỗ trợ giải quyết. Cách chung của họ đó là khuyên tôi xin lỗi người tiêu dùng và nhờ báo Tuổi Trẻ đăng lại cái xin lỗi ấy đồng thời đến báo Tuổi Trẻ nhận mình đã sai như loạt bài vừa nêu, đổ trách nhiệm cho công nhân tự ý dán tem”, Phạm Văn Tam trả lời sau cuộc họp báo sáng 17/9, “Tôi chọn cách chiến đấu vì nếu tôi nhận những cáo buộc đó tôi sẽ mãi mãi không có cơ hội ngóc đầu lên nữa, ôm đống tiền đi vào bóng tối”.
Theo nguyên tắc và quy trình làm việc thông thường, sau khi các thành viên trên thanh tra, kiểm tra và họp thống nhất chuyện đúng-sai của Asanzo rồi mới báo cáo Thủ Tướng. Thủ tướng sẽ kết luận việc đúng-sai đó. Sau khi kết luận, cũng theo nguyên tắc làm việc, VPCP sẽ có công văn gửi các bộ ngành, gửi Asanzo và các CQ báo chí. Hoặc VPCP cùng 1 số bộ ngành tổ chức họp báo.
Hôm nay cuộc họp báo “được minh oan” là do chính CT Asanzo tổ chức chứ không phải cơ quan chức năng có thẩm quyền. Nhưng Công ty Asanzo hoàn toàn có quyền tổ chức họp báo sau khi xin phép của cơ quan chức năng.
Nội dung cuộc họp có gì quan tâm?
Tài liệu được cung cấp tại buổi họp báo có văn bản quan trọng là của Tổng Cục HQ “Kết luận kiểm tra sau thông quan tại trụ sở người khai thông quan” ngày 15/8/19.
Văn bản này đã kết luận: “Trên cơ sở hồ sơ, tài liệu, số liệu do CT cung cấp, tại thời điểm kiểm tra chưa phát hiện sai phạm về khai báo HQ đối với hàng hóa tại 01 tờ khai HQ xuất khẩu, 26 tờ khai HQ nhập khẩu nêu tại mục 2 nêu trên”.
Xin rất lưu ý nội dung kết luận trên chỉ là “ về khai báo HQ đối với hàng hóa xuất nhập khẩu”. Các nội dung quan trọng khác như có nhập hàng TQ dán nhãn VN không? Có trốn thuế không? HQ chỉ kiểm tra trên các hồ sơ, tài liệu, chứng từ…do CT khai báo và giao nộp. Và theo Luật Hải Quan, CT hoàn toàn chịu trách nhiệm pháp lý về hồ sơ, chứng từ đã cung cấp cho HQ. Thông cáo báo chí của Tổng Cục HQ ngày 15/08/19 cũng đã được báo chí công khai từ lúc ấy.
Trong khi cùng ngày, trả lời với báo chí ông Đàm Thanh Thế, Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 cho biết: Việc điều tra của cơ quan chức năng đến nay vẫn chưa có kết luận chính thức. Khi nào có kết luận chính thức tôi sẽ công bố với báo chí.
Tuy nhiên CT Asanzo vẫn có quyền đứng ra tự bảo vệ mình, không có quy định nào buộc DN phải chờ cơ quan chức năng!
Nhưng với nhận thức của tôi, cuộc họp báo sáng nay không có nội dung gì mới để gọi là “minh oan” hoặc “được minh oan”-Hoặc CT Asanzo vẫn đúng như đã từng đúng hoặc đã sai nhưng các CQCN chưa kết luận-tất cả đều còn ở phía trước!
Tín hiệu vui nhất tôi tiếp nhận trong cuộc họp sáng nay là ông Phạm Văn Tam, CEO của Tập đoàn Asanzo cho biết: Đến ngày hôm nay công ty đã hoạt động lại bình thường (CT đã tạm ngừng hoạt động từ ngày 30/08/19)!
Cho đến giờ này, nếu bạn đọc theo dõi Báo Sạch sẽ thấy các cơ quan nhà nước nhận trách nhiệm thanh tra – kiểm tra Asanzo không đưa ra kết luận nào khẳng định công ty này “dính” vào các cáo buộc báo chí nêu. Ngược lại, VCCI khẳng định việc dán nhãn mác Made in Vietnam là “phù hợp pháp luật hiện hành”.
Chưa có một doanh nghiệp nào tổ chức họp báo với tiêu đề khẳng định mình tự “ minh oan”. Cũng chưa có doanh nghiệp nào chọn cách đối đầu với một thế lực truyền thông hùng mạnh như Tuổi Trẻ.
Khi cho rằng mình bị oan, người ta không ngồi chờ “đèn trời soi xét” mà chọn cách đối đầu để minh oan cho bản thân.
“Tôi sẽ bổ sung khoản tiền 200 tỷ vào đơn khởi kiện báo Tuổi Trẻ vì những thiệt hại trong suốt 89 ngày qua. Chúng tôi vẫn phải chi lương cho nhân viên và công nhân dù phải đóng cửa 4 nhà máy, toàn bộ hệ thống bán hàng tê liệt” Phạm Văn Tam nói. Một nguồn tin nói với chúng tôi số tiền lương mỗi tháng Asanzo chi ra là trên 30 tỷ đồng.
Có thể thấy, những bất trắc mà Asanzo gặp phải vừa qua không chỉ xuất phát từ một loạt bài trên báo. Nó còn xuất phát từ việc năng lực quản lý doanh nghiệp không đi kịp với tốc độ phát triển khi “bộ máy quản lý không đổi dù tăng trưởng đến hàng trăm %”. Nó còn xuất phát từ việc thiếu những điều luật cụ thể trong đời sống kinh tế để khi gặp việc doanh nghiệp chẳng biết bám víu vào đâu để tự bảo vệ mình. Nó còn xuất phát từ sự chậm trễ của các cơ quan nhà nước khi hạn chót phải công bố kết luận đã qua dù cho doanh nghiệp có thiệt hại khổng lồ.
Việt Nam, nơi hơn 70% doanh nghiệp trên thị trường là vừa và nhỏ thì một doanh nghiệp của người Việt có thể chiếm được 16% thị phần không phải là câu chuyện muốn làm là được. Nó mang đến cho thị trường một sự lựa chọn rẻ tiền phù hợp với khả năng chi trả của đám đông dân chúng.
Quan sát “con cá” Asanzo tưởng đã nằm trên “cái thớt” dư luận lại đi tự minh oan là một câu chuyện thật sự thú vị, dù Phạm Văn Tam chưa chắc nghĩ như vậy, hành trình đó khiến người ta nhận ra dù ở đâu thì sự thật cũng sẽ được phô bày.
Trung Bảo/Trương Quang
