Khả năng Mỹ công nhận cơ chế kinh tế thị trường của Việt Nam

Đến nay, gần như đã không còn một rào cản nào để Hoa Kỳ đắn đo công nhận cơ chế kinh tế thị trường cho Việt Nam. Dựa trên những hợp tác ngày càng sâu rộng giữa hai nước, đặc biệt là việc nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện, sự công nhận quy chế kinh tế thị trường không chỉ là một thắng lợi cho Việt Nam mà còn là lợi ích cho Hoa Kỳ, chứng tỏ họ đang làm việc với một đối tác trung thực và đáng tin cậy.

Ngày 8/5, theo giờ địa phương, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã tổ chức phiên điều trần phiên điều trần xem xét việc công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam tại thủ đô Washing ton D.C. Phiên điều trần nằm trong khuôn khổ quá trình đánh giá, với quyết định cuối cùng được đưa ra ngày 26/7. Nếu được thông qua, đây sẽ là bước ngoặt to lớn đối với nền kinh tế Việt Nam.

Hiện, Mỹ vẫn coi Việt Nam nằm trong số các nước có nền kinh tế phi thị trường trong các vụ việc phòng vệ thương mại. Điều này có ảnh hưởng rất lớn đối với các DN Việt Nam, nhất là những bất lợi trong các vụ điều tra chống bán phá giá. Trong khi đến nay, 72 nước đã công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, bao gồm các nền kinh tế lớn như Anh, Canada, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc. Việt Nam cũng đã tham gia 16 Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương với hơn 60 đối tác thương mại trên thế giới.

Quá trình Mỹ xem xét quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam đánh dấu một bước tiến mới quan trọng trong mối quan hệ chiến lược giữa hai quốc gia. Việc này dự kiến sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến vai trò và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Điều này là một sự thay đổi đáng kể so với việc trước đây Việt Nam thường bị coi là một nền kinh tế phi thị trường, gây ra nhiều rào cản trong việc hợp tác thương mại và thu hút đầu tư.

Tuy nhiên, tiến trình này diễn ra khá chậm trễ và cẩn trọng, phần lớn là do nền kinh tế của Việt Nam đang chuyển từ một mô hình kinh tế kế hoạch hóa, tập trung quản lý sang một mô hình kinh tế thị trường. Mặc dù đã chuyển sang mô hình thị trường, nhưng vẫn tồn tại sự can thiệp và hỗ trợ từ phía Nhà nước trong hoạt động kinh doanh và sản xuất.

Tuy nhiên, đây là điều không thể tránh khỏi trong quá trình phát triển của nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt khi nền kinh tế này đang phải đối mặt với những biến động ngày càng phức tạp từ môi trường kinh doanh quốc tế. Ông cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nhà nước trong việc dẫn dắt thị trường và khắc phục những hạn chế của mô hình kinh tế thị trường, từ đó giúp nền kinh tế phát triển một cách bền vững và hiệu quả nhất có thể.

Việc Mỹ xem xét và công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam mang lại nhiều lợi ích đáng kể, đặc biệt là trong việc giải quyết các tranh chấp thương mại. Cụ thể, các quốc gia chưa có quy chế thị trường thường dễ bị áp thuế chống bán phá giá đối với hàng hóa xuất khẩu của họ. Chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương đã nhấn mạnh rằng việc này sẽ mở ra cơ hội mới cho Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao năng suất lao động và tránh xa bẫy thu nhập trung bình.

Trong phiên điều trần này, Chính phủ Việt Nam đã trình bày rõ ràng các lập luận, thông tin và số liệu chứng minh rằng nền kinh tế của Việt Nam hoàn toàn đáp ứng được sáu tiêu chí của quy chế kinh tế thị trường theo quy định pháp luật Mỹ. Đồng thời, Chính phủ nhấn mạnh rằng nền kinh tế của Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ hơn so với nhiều nền kinh tế đã được Mỹ công nhận quy chế kinh tế thị trường trong thập kỷ qua.

Đại diện của một bộ tham gia phiên điều trần đã cam kết tiếp tục trao đổi và hợp tác mật thiết với Mỹ trong vấn đề này. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đã ký hơn 90 hiệp định thương mại song phương và là thành viên của 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) với sự tham gia của khoảng 60 nền kinh tế.

Ngoài ra, từ năm 2008, Việt Nam và Mỹ đã thành lập Nhóm công tác song phương về vấn đề kinh tế thị trường (Structural Issues Working Group – SIWG) và đã tổ chức 10 phiên họp kỹ thuật để trao đổi thông tin theo sáu tiêu chí mà Mỹ đưa ra. Điều này là một nỗ lực không mệt mỏi để giúp Mỹ hiểu rõ hơn về tiến triển mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam trong những năm qua và tạo tiền đề cho việc xem xét lại vấn đề kinh tế thị trường cho Việt Nam từ phía Mỹ.

Nếu Hoa Kỳ xem xét hồ sơ và công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam, đây sẽ là một bước tiến mới làm sâu sắc hơn mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện giữa hai quốc gia. Điều này sẽ làm thay đổi lớn về vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, khác xa so với khi bị coi là nền kinh tế phi thị trường, gây ra nhiều trở ngại và rào cản trong các mối quan hệ hợp tác thương mại cũng như thu hút đầu tư.

Có thể nói, thử thách của Hoa Kỳ đối với Việt Nam là quá dài. Tuy nhiên, cho đến bây giờ, chậm còn hơn không bao giờ. Đây là tín hiệu tốt cho nền kinh tế Việt Nam, để hàng hóa của Việt Nam khi xuất khẩu sang thị trường này không bị coi là bán phá giá, bán có trợ cấp và Việt Nam sẽ được hưởng những lợi ích thương mại khác.

Từ đó, làm cho mối quan hệ giữa hai nước sẽ tăng cường hơn về thực chất, nhất là trong hoạt động về thương mại, đầu tư và các hoạt động khác, điều này, mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Không ít các chuyên gia kinh tế nhìn nhận hiện gần như không còn lý do gì để Hoa Kỳ không công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường. Mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã được nâng cấp lên thành Đối tác Chiến lược Toàn diện, điều này chứng tỏ Việt Nam là một đối tác thương mại đáng tin cậy với Hoa Kỳ.

Báo cáo về “Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Hoa Kỳ” do Bộ Tài chính Hoa Kỳ ban hành tiếp tục khẳng định rằng Việt Nam không thao túng tiền tệ và đưa ra nhận xét tích cực về kết quả điều hành chính sách tiền tệ và tỷ giá của Việt Nam.

Thực tế, tất cả các thông tin thị trường của Việt Nam đều được công bố một cách minh bạch. Việt Nam không chỉ xuất khẩu đến Hoa Kỳ mà còn đến nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ khác. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2023 dự kiến đạt 355,5 tỷ USD, trong đó, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm một phần lớn với 97 tỷ USD, là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Nếu Hoa Kỳ công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam, điều này sẽ tăng vị thế của cả hai bên. Việc này không chỉ là một thắng lợi cho Việt Nam mà còn là lợi ích cho Hoa Kỳ, chứng tỏ họ đang làm việc với một đối tác trung thực và đáng tin cậy. Điều này sẽ mang lại lợi ích cho cả hai bên trong mối quan hệ thương mại.

Hạnh Văn