ILO: Việt Nam tăng lương tối thiểu ổn định và nhất quán

Từ năm 2015 tới nay, các quốc gia khu vực Đông Nam Á liên tục tăng lương tối thiểu, tốc độ này chậm lại vào giai đoạn ảnh hưởng dịch COVID-19. Tuy nhiên, giá trị đồng lương của hầu hết các nước đều giảm do tốc độ tăng lương không bù được lạm phát. Riêng Việt Nam, tác động của tăng lương tối thiểu bù được lạm phát nên giá trị thật của tiền lương tăng nhẹ.

Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vừa có báo cáo về đánh giá về tiền lương tối thiểu các nước trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương và khu vực Đông Nam Á (ASEAN) giai đoạn 2015-2022.

Với khu vực châu Á – Thái Bình Dương giai đoạn trước năm 2020, các nước đều có xu hướng tăng lương tối thiểu vùng, mức tăng bình quân khoảng 2,5%/năm. Tuy nhiên, từ năm 2020 tới nay, do ảnh hưởng dịch COVID-19, các nước ít tăng lương tối thiểu hơn, trong khi lạm phát tăng cao, dẫn tới thực tế giá trị đồng lương giảm so với giá hàng hoá từ 2,3 – 44,7%. Do các nước đều phải đối mặt nhiều sức ép giá cả hàng hoá tăng cao, đặc biệt với giá lương thực, nhiên liệu và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Với khu vực ASEAN, giai đoạn từ năm 2015 tới nay, tiền lương tối thiểu các nước cũng có xu hướng điều chỉnh tăng.

Cụ thể, Việt Nam tăng lương tối thiểu ổn định và nhất quán, từ mức 119 USD/tháng lên 168 USD/tháng hiện hành; Campuchia tăng từ 128 USD/tháng lên 194 USD/tháng; trong khi Malaysia tăng mạnh từ mức 230 USD/tháng lên 341 USD/tháng (tăng gần 50%).

Một số quốc gia ASEAN lại có mức tăng lương vừa phải, như: Thái Lan tăng từ 228 USD/tháng lên 252 USD/tháng; Philippines từ 151 USD/tháng lên 177 USD/tháng; Indonesia áp dụng lương theo cấp tỉnh (không tính toàn quốc), nên mức lương cũng khác nhau, từ 122-312 USD/tháng (tuỳ vùng). Lào tăng từ 111 USD/tháng lên 127 USD/tháng vào năm 2019, nhưng sau đó giảm còn 85 USD/tháng do tỷ giá tiền nội tệ so với USD giảm mạnh.

Dù các nước tăng lương tối thiểu , nhưng theo ILO, giá trị thật của lương đều giảm, do lạm phát tăng cao, cụ thể: Giá trị lương của Lào giảm hơn 27%, Myanmar giảm hơn 21%, Đông Timor giảm 12%, Campuchia giảm 6,5%, Thái Lan giảm 2,7%, Indonesia giảm 2,6%.

Một số nước đạt được tăng lương tối thiểu làm tăng giá trị thật, gồm: Malaysia tăng hơn 29%, Trung Quốc tăng hơn 5,6%, Philippines tăng hơn 4%, Việt Nam tăng 0,7%.

Trong khu vực, Thái Lan áp dụng tăng lương tối thiểu 4 lần, nhưng do lạm phát, nên giá trị thực tế của tiền lương giảm 2,7%. Trường hợp của Lào tăng lương không định kỳ, vài năm mới tăng một lần, nên khó bù được lạm phát. Cụ thể, giai đoạn 2015-2019, Lào tăng lương danh nghĩa lên hơn 75,7%, tháng 8/2022 tăng lương thêm 9,1%, nhưng vẫn không bù được lạm phát nên giá trị thật của lương giảm.

Campuchia và Việt Nam có phương thức và thời điểm tăng lương tối thiểu gần như tương đồng. Lần gần nhất Việt Nam tăng lương tối thiểu là vào tháng 7/2022, tính chung giai đoạn 2015-2022 lương tối thiểu tại Việt Nam tăng tổng 19,8%. Cùng giai đoạn, lương tối thiểu của Campuchia tăng 23,4%. Tuy nhiên, Việt Nam áp dụng lương tối thiểu cho toàn bộ khu vực doanh nghiệp, còn Campuchia chỉ áp dụng lương tối thiểu với ngành dệt may, da giày, may mặc.

Từ các phân tích trên, ILO khuyến nghị, lương tối thiểu cần phải được bảo vệ để người lao động không bị trả lương quá thấp, tránh họ rơi vào cảnh nghèo khó, nên cần duy trì mức đảm bảo cuộc sống của họ, kể cả khi lạm phát.

Theo ILO, lạm phát đang tác động làm giảm lương và thu nhập của khoảng 186 triệu người lao động khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Do đó, cần điều chỉnh lương tối thiểu theo kịp lạm phát để giữ giá trị thật của tiền lương cho người lao động.

Tuy nhiên, ở một số quốc gia, việc tăng lương nhiều có thể gây khó khăn hoặc tạo ra rủi ro, đặc biệt với các nước đã có lương tối thiểu ở mức tương đối cao so với thu nhập trung bình của toàn nền kinh tế. Đặc biệt khi dịch COVID-19 đã tác động nghiêm trọng đến việc làm và năng suất lao động.

Do đó, việc tăng lương tối thiểu phải dựa trên các số liệu cụ thể, chính xác về lạm phát, tăng trưởng kinh tế, việc làm, khả năng chi trả của doanh nghiệp, năng suất lao động… Tiền lương tăng mà không tăng năng suất lao động có thể tiếp tục gây ra lạm phát và từ đó lại ảnh hưởng đến việc làm, thu nhập của người lao động.