Hướng đi mới giúp xóa bỏ độc quyền vàng miếng

Trong bối cảnh thị trường vàng toàn cầu đang chứng kiến những biến động không ngừng, các chuyên gia kinh tế đề xuất một chiến lược mới cho Việt Nam: bỏ độc quyền vàng miếng và mở cửa cho doanh nghiệp nhập khẩu vàng. Đây là một bước đi đầy tiềm năng, hứa hẹn sẽ mang lại sự linh hoạt và tích cực cho thị trường vàng trong nước.

Trong quá khứ, vàng từng là phương tiện thanh toán được ưa chuộng, nhưng điều này đã dẫn đến lo ngại về “vàng hóa nền kinh tế”. Để giải quyết vấn đề này, Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã được ban hành, đặt Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vào vị trí độc quyền sản xuất vàng miếng và quản lý xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu. Tuy nhiên, sau 12 năm, quy định này đã không còn phù hợp, khiến giá vàng trong nước và quốc tế có sự chênh lệch đáng kể, thậm chí lên đến gần 20 triệu đồng/lượng.

PGS.TS Ngô Trí Long và Ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, đều nhấn mạnh rằng NHNN nên tập trung vào việc quản lý và hoạch định chính sách, thay vì can thiệp trực tiếp vào thị trường. Họ cho rằng việc mở cửa cho doanh nghiệp tự do xuất nhập khẩu vàng sẽ giúp cân bằng giá vàng trong nưới với giá thế giới, đồng thời giảm bớt gánh nặng rủi ro cho NHNN.

Ông cho rằng NHNN giờ đây chỉ nên thực hiện chức năng quản lý và hoạch định chính sách, điều tiết dự trữ ngoại hối bằng vàng theo pháp lệnh ngoại hối, Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Các tổ chức tín dụng mà không tham gia sản xuất kinh doanh hoặc điều tiết thị trường bằng các biện pháp hành chính, không trực tiếp can dự việc kinh doanh của các doanh nghiệp.

NHNN là cơ quan quản lý nhà nước về chính sách tiền tệ, lại trực tiếp gánh thêm trách nghiệm cân bằng cung – cầu vàng thông qua xuất – nhập khẩu và điều tiết thị trường vàng thì bản thân NHNN sẽ trở thành người gánh rủi ro của thị trường. Thêm vào đó, nếu để doanh nghiệp tự xuất và nhập khẩu vàng thì luồng vàng ra vào Việt Nam sẽ nhanh hơn, cân bằng được giá trong nước với giá thế giới. NHNN nên trả vàng về cho thị trường, tức là để cho thị trường – các công ty kinh doanh vàng tự xuất và tự nhập khẩu. Còn NHNN chỉ làm nghiệm vụ giám sát về khối lượng, thậm chí giám sát giá cả khi cần thiết.

“Doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện sản xuất – kinh doanh thì để họ tự hoạt động theo cơ chế thị trường. Nhà nước chỉ quản lý chất lượng (tuổi vàng), trọng lượng, nhãn hiệu như các doanh nghiệp khi đã đăng ký, cho phép nhiều thương hiệu cùng tồn tại thay vì độc quyền” – ông Long giải thích thêm.

Với một cách tiếp cận mới, Việt Nam có thể hướng tới một thị trường vàng minh bạch và hiệu quả hơn, phản ánh đúng giá trị thực của vàng trên thị trường quốc tế. Điều này không chỉ giúp ổn định kinh tế vĩ mô mà còn tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực tài chính quý giá này một cách công bằng và minh bạch.

Trên thế giới, ngân hàng trung ương không trực tiếp quản lý kinh doanh vàng

Ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết theo khảo sát của ông và khảo sát tại rất nhiều hội thảo, các buổi làm việc với Hội đồng Vàng Thế giới, đều khẳng định rất rõ là các nước trên thế giới, kể cả các nền kinh tế lớn, ngân hàng trung ương không quản lý trực tiếp về kinh doanh vàng. Họ quan niệm vàng là một loại hàng hóa thông thường.

“Tại các nước trong khu vực như Singapore, Thái Lan, Bộ Thương mại hoặc Bộ Công Thương, Bộ Kinh tế đóng vai trò quản lý. NHNN chỉ quản lý về ngoại hối, điều tiết các dòng tiền ngoại tệ. Các ngân hàng trung ương ở các nước chỉ có vai trò dự trữ quốc gia, điều phối vàng như là một tài sản để dự trữ quốc gia. Đây là một công cụ để bảo đảm an ninh tiền tệ.

Đến bây giờ, chúng ta vẫn duy trì việc độc quyền SJC sẽ dẫn đến sự chênh lệch rất lớn về giá vàng. Giá trị đồng tiền Việt Nam hiện rất ổn định, tỷ giá cũng thế. Người dân không dùng vàng để làm phương tiện thanh toán và không có khái niệm “vàng hóa”” – ông Hùng đưa ra dẫn chứng.

Do đó vị chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phải xem xét lại cách thức quản lý thị trường vàng hiện nay. Nếu quan niệm giống như các nước trên thế giới, vàng là một loại hàng hóa thì NHNN không quản lý trực tiếp thị trường vàng nữa.

Thủ tướng Chính phủ vừa có Chỉ thị số 06 về việc đôn đốc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm sau kỳ nghỉ Tết, trong đó có chỉ đạo liên quan đến thị trường vàng, nêu rõ: “Khẩn trương tổng kết Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Đồng thời, đề xuất giải pháp quản lý hiệu quả thị trường vàng trong tình hình mới, hoàn thành trong quý I/2024”.

Hồng Anh