Họp ‘cứu’ quan hệ song phương, Mỹ – Trung không ai nhường ai

Cuộc họp giữa Ngoại trưởng và Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị, Tạ Phong với Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman ngày 26-7 để cứu quan hệ song phương đã kết thúc mà không có tiến triển thực sự.

Đôi bên giữ vững lập trường cứng rắn của mình về các vấn đề Tân Cương, Hong Kong, Đài Loan, vấn đề Biển Đông và biển Đông Trung Hoa với Nhật Bản.

Theo báo South China Morning Post, cuộc họp là lần đầu tiên Trung Quốc nêu với Mỹ một loạt bất bình và một danh sách các vấn đề thuộc dạng “lằn ranh đỏ”, yêu cầu Mỹ có biện pháp khắc phục để sửa chữa mối quan hệ đã bị tổn hại của hai bên.

Dù khác biệt về quan điểm, các nhà ngoại giao vẫn chừa cơ hội cho các cuộc đàm phán trong tương lai và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì các đường dây liên lạc cởi mở. Đây cũng là mục tiêu được phía Mỹ xác định từ đầu trước cuộc đàm phán.

Phía Trung Quốc cho biết cuộc đàm phán diễn ra trong không khí thẳng thắn và hữu ích, trong khi Mỹ cho biết họ đã thảo luận về “cách đưa ra các điều khoản để quản lý có trách nhiệm mối quan hệ Mỹ – Trung”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cũng xác nhận rằng họ đã có một cuộc thảo luận thẳng thắn và cởi mở về nhiều vấn đề, điều cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì đường dây liên lạc cởi mở giữa hai nước.

Thứ trưởng Sherman khẳng định Mỹ hoan nghênh sự cạnh tranh gay gắt giữa hai quốc gia, sẽ tiếp tục tăng cường sức mạnh cạnh tranh của mình nhưng không tìm kiếm xung đột với Trung Quốc.

Trên Twitter cá nhân sau cuộc họp, bà Sherman cho biết đã nói chuyện “về cam kết của Mỹ trong cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ nhân quyền và các giá trị dân chủ cũng như củng cố trật tự quốc tế dựa trên luật lệ có lợi cho tất cả”.

Trong khi đó, bản tóm tắt cuộc đàm phán được đăng trên tài khoản Weibo liên kết với đài truyền hình trung ương CCTV cho biết Ngoại trưởng Vương Nghị đã đưa ra ba yêu cầu với thứ trưởng ngoại giao Mỹ gồm: không được thách thức hoặc tìm cách phá vỡ mô hình quản trị của Trung Quốc; không được can thiệp vào sự phát triển của Trung Quốc; và không được vi phạm chủ quyền của Trung Quốc hoặc làm tổn hại đến sự toàn vẹn lãnh thổ của nước này.

Theo ông Vương Nghị, Đài Loan là vấn đề “quan trọng nhất” khi nói đến vấn đề chủ quyền. “Chúng tôi khuyên Mỹ tuân thủ những hứa hẹn của mình về vấn đề Đài Loan và phải thận trọng trong cách ứng xử”, ông Vương Nghị nói và nhấn mạnh Trung Quốc có quyền sử dụng “bất kỳ phương tiện nào cần thiết” để dập tắt bất kỳ hành động khiêu khích nào xung quanh vấn đề Đài Loan đòi độc lập.

Trước cuộc đàm phán, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết mối quan hệ của hai nước Mỹ – Trung “đang đi vào bế tắc và đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng”. Về cơ bản, đó là vì một số người Mỹ miêu tả Trung Quốc như “kẻ thù trong tưởng tượng”. “Chúng tôi kêu gọi Mỹ thay đổi tư duy sai lầm và chính sách nguy hiểm của mình”.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn muốn làm việc với Mỹ với điều kiện Mỹ “thay đổi hướng đi” và tuân thủ các lợi ích của Trung Quốc.

Trung Quốc cũng kêu gọi Mỹ rút lại yêu cầu dẫn độ giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Châu, dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với các quan chức của nước này, gỡ bỏ các hạn chế về thị thực với sinh viên Trung Quốc và ngừng đàn áp các công ty Trung Quốc và các yêu cầu khác.

Các viên chức Mỹ tham gia cuộc họp từ chối nhận xét về cuộc họp. Họ cho biết cuộc họp diễn ra trong không khí thẳng thắn, mang tính xây dựng, có đề cập đến nhiều vấn đề từ Hong Kong đến Iran.

Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc đã leo thang trong vài năm qua. Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump đã sử dụng thuế quan và các biện pháp trừng phạt để giải quyết những chỉ trích lâu nay nhằm vào Trung Quốc như thiếu bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và buộc các doanh nghiệp Mỹ phải chuyển giao công nghệ.

Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã gia tăng chỉ trích Bắc Kinh về các cáo buộc vi phạm nhân quyền ở các khu vực như Tân Cương và Hong Kong.

HỒNG VÂN