Lời cảnh báo đầu tiên cũng là cuối cùng dành cho các đoàn từ thiện

Những ngày qua, hàng nghìn tổ chức, cá nhân đã cùng nhau hướng về miền Trung để sẻ chia, hỗ trợ đồng bào khắc phục hậu quả mưa lũ. Đó là những nghĩa cử thắm tình đồng bào. Tuy nhiên, tự do tự phát nên nhiều đoàn thiện nguyện thiếu thông tin, không hiểu địa hình khi đến cứu trợ nên xảy ra tình trạng cứu trợ chưa đúng đối tượng, nơi thuận lợi thì trao quà nhiều lần, nơi ngập sâu, khó khăn thì ít ai đến. Chưa kể nhiều người còn tỏ ra bức xúc khi không được lực lượng cứu hộ hỗ trợ ca nô đưa đến nơi phát quà, hạch sách với chính quyền địa phương.

Chính vì vậy, có nhiều ý kiến cho rằng từ hôm nay các đoàn cần chấm dứt việc tự ý thuê thuyền đi cứu trợ. Lũ đã nhỏ hơn trước đây và rất nguy hiểm vì sóng to. Đã có nhiều vụ lật thuyền của các đoàn cứu trợ khiến cho tình hình thêm phức tạp. May họ được cứu sống kịp thời. Tôi đã cảnh báo vô số đoàn khi đi trao là cần giữ an toàn cho các bên. Nhưng không ít đoàn bỏ ngoài tai việc này dẫn đến làm khó thêm lực lượng cứu hộ. Để tránh cái đám lợi dụng thiên tai trục lợi từ đò thuyền thì bà con tuyệt đối không thuê đò nữa. Đó là cách tối ưu để dẹp cái nạn thuê đò chặt chém.

Thức ăn cứu tế hiện không căng thẳng như mấy ngày đỉnh lũ lịch sử. Do đó các đoàn cần phân phối qua kênh chính quyền hoặc liên hệ trực tiếp với chính quyền địa phương để được hướng dẫn cụ thể. Họ có đủ danh sách, nắm rõ địa bàn, hiều rõ tình hình thôn, xóm, xã nào cần gì để điều phối đúng, trúng, đủ.

Các đoàn cần giữ an toàn khi đi trao cũng như trao đúng đối tượng. Đã xuất hiện tình trạng ở Lệ Thủy, không ít gia đình chèo đò đi nhận nhiều hàng hóa mà không phân bổ cho gia đình không có đò đi nhận. Rồi đây sẽ kiện cáo lung tung làm mất tình làng nghĩa xóm, mất đoàn kết xóm trên ngõ dưới là rất không hay. Tôi tin các đoàn thiện nguyện không muốn vậy. Cán bộ thôn, xã họ biết ai cần gì và như thế nào để phân bổ các đoàn đến một cách công bằng. Đã xuất hiện thông tin các đoàn tự phát trao hàng giữa đường thì bị cướp hàng, xô đẩy. Đó là vì nhiều nơi rất khó khăn mà làm bậy, bạn cứ chở về ngay xã, ở đó là đầu mối an toàn, không một ai dám đến cướp hàng từ thiện.

Bạn muốn biết huyện nào nặng, huyện nào ít đoàn đến xin hãy đến Hội chữ thập đỏ, hoặc MTTQ tỉnh, họ có mạng lưới phổ cập nên phản hồi nhanh và hàng hóa không nhập kho mà chỉ đúng địa chỉ, hướng dẫn tận tình. Bạn muốn vào xã nào còn khó khăn nhất, ít người qua lại nhất thì về Hội chữ thập đỏ huyện và mặt trận huyện, ở đó họ có danh sách, họ nắm rõ mỗi ngày xã nào có đoàn nào, xã nào không có đoàn nào để cùng bạn trao yêu thương đúng nghĩa tình.

Bây giờ lũ đang rút, dân đang trở về nhà, cán bộ địa bàn từ quần quật cứu hộ, cứu ăn nay lại quần quật lội lũ có nơi ngang cổ để rà soát, ghi chép từng hộ thiệt hại gì. Họ ghi mất mát từ người, rồi từng con gà, con vịt, từng ký lúa, từng cái chăn màn, từng cái nồi niêu soong chảo, từng con trâu, con bò, từng cái xe máy, từng bộ áo quần đủ thứ hầm bà lằng. Họ rà từng hộ mà đến đêm hôm chưa xong. Bỏ mặc vợ con. Rà chưa xong thì dân chửi, xã dồn hối nhanh rất chóng mặt. Họ là người rất thiệt thòi mà không có thù lao nào ngoài việc nghĩa xóm làng, họ tất bật ngày đêm mệt bở hơi tai mà lời động viên ít lắm. Do đó khi bạn về với dân, xin hãy chú ý đến họ, chia sẽ một chút gọi là, cười với họ một nụ cười, dành cho họ cái bái bắt tay thật ấm để thuốc thang bớt cô đơn cho họ. Vì là họ đang thống kê để đánh giá ai thiệt hại ít, ai thiệt hại nặng để lên danh sách cho các đoàn cứu trợ theo thứ tự ưu tiên.

Thông thường mỗi đoàn cứu hộ khoảng vài trăm suất quà, cao lắm khoảng 500 suất, vậy nên xã sẽ ưu tiên những đoàn đầu tiên cho các hộ nặng nhất, các đoàn tiếp theo cho các hộ thiệt hại nặng ít hơn số hộ thiệt hại nghiêm trọng. Cán bộ chính quyền cũng nằm trong lũ lụt, cũng nằm trong thiệt hại, thậm chí thiệt hại nặng, trôi đồ, mất trâu, gãy tay, chấn thương do cứu lũ mà nếu có cứu trợ, họ cũng chỉ dám nhận cuối cùng.

Trên khắp Quảng Bình, đây là trận lũ xô đổ mọi kỷ lục kịch sử, cao hơn lịch sử cao nhất từ 1m đến 1,5m thậm chí hơn. Do đó các đoàn thiện nguyện cần cảm thông hết sức để hàng hóa được về tay dân đúng lúc. Còn bữa nay cán bộ, thôn xã nào thu lại thì dân có mạng xã hội đưa tin nhanh lắm. Và nếu có thì cũng phải tìm hiểu xem nó có uẩn khúc, nguyên do gì không chứ không thể cứ nhắm mắt lao vào chửi bới được.

Vừa rồi các trang chia sẽ cán bộ thôn ở thị xã Ba Đồn thu lại tiền đoàn cứu trợ để phát cào bằng. Và mắng xối xã. Đó là vụ việc duy nhất 2016 đã xử lý. Nay họ cố tình đưa lên như mới là không nên. Không nên mắng nhiếc chính quyền sở tại, lực lượng cứu hộ thôn, xã, huyện tỉnh vì khi đỉnh lũ thì bạn không có mặt. Họ có mặt đầu tiên và giúp giảm thiểu thiệt hại. Vì sao các số điện thoại lúc đó nhiều người gọi không được là vì ứng cứu khắp nơi, cứu ai được cứ cứu nên không ít người thấy mình như bỏ rơi. Tôi đi nhiều trong vùng lũ thấy có nhiều người thuộc lực lượng cứu hộ thôn, xã, huyện, tỉnh đến nay họ chưa về nhà để dọn lũ, vợ con họ tự dọn một mình rất thương. Chúng tôi đi phát cơm cho dân trong lũ, đưa cơm cho lực lượng cứu hộ địa phương, họ không dám nhận vì sợ dân chửi nên lúc nào họ cũng ăn sau cùng bằng mì tôm sống, hoặc cái bánh ai đó chia sẻ. Họ đã cố gắng hết mình, có những chủ tịch xã đã kiệt sức, những cán bộ xã đã kiệt sức, những cán bộ thôn đã kiệt sức, những người cứu hộ đã kiệt sức nhưng họ vẫn bám trụ. Họ cũng cần được chia sẽ, động viên.

Những đoàn từ thiện vào phát rồi ra về, có đoàn ở lại vài ba ngày nhưng trên đỉnh lũ thì chỉ có cứu hộ địa phương cùng ngư dân. Và bây giờ là bạn đã ra về thì họ bám trụ lại. Do đó để giữ hòa khí với dân và cán bộ địa phương, các đoàn thiện nguyện nên về xã để tìm hiểu, tuân theo hướng dẫn và quà của bạn sẽ phát tận tay cho công bằng.

Dương Phong 

*Bài viết mang quan điểm và văn phong riêng của tác giả