Hàng ngàn xe container bị ‘làm luật’ phải chi hàng chục triệu để qua cửa khẩu

Hàng ngàn tài xế container chở nông sản bị ‘làm luật’ phải chi hàng chục triệu để thông quan qua cửa khẩu, chúng tôi đang liên hệ với cơ quan chức năng để làm rõ vấn đề này.

Gần 5.000 xe container hàng nông sản bị ùn tắc ở cửa khẩu Lạng Sơn hơn một tháng qua khiến các tài xế và chủ hàng như “ngồi trên đống lửa” vì hàng hóa càng để lâu càng hư hỏng nhiều. Những container được làm thủ tục thông quan, chủ xe cũng bức xúc về khoản tiền luật phải nộp cho các “nhà luật” ở cửa khẩu lên tới hàng chục triệu đồng.

Theo giao kèo từ trước, các tài xế hoặc chủ xe container buộc phải nộp hết giấy tờ xe cho “nhà luật”. Các “nhà luật” sẽ lo mọi thủ tục, giấy tờ để xe thông quan sang Trung Quốc, sau đó báo chi phí về để tài xế thanh toán. Số tiền dao động theo phản ánh là từ gần 10 triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi container.

Không hóa đơn, chứng từ

“Bây giờ nó tính tiền tài bo, tiền Trung Quốc, vẽ ra đủ thứ tiền. Họ bảo bao nhiêu thì mình phải đưa, không đưa không được. Không đưa ai đưa giấy tờ xe cho, làm sao mà về được. Giờ đi lái xe còn không bằng đi làm công nhân. Đây là 30.750.000 đồng. Tiền nó làm như là lá mít vậy đó”, một tài xế xe container bức xúc.

Khi hỏi “nhà luật”, tài xế container được trả lời số tiền này chỉ được kê bằng tay, không có bất kỳ hóa đơn giấy tờ nào. Nhiều khoản chi được nêu ra như thủ tục tại cửa khẩu, phí thuê tài bo, phí dừng đỗ xe, phí câu bình, phí dọn dẹp quả thối, phí quét sâu,… Nhiều khoản phí cộng lại khiến chi phí tài xế phải trả cho mỗi xe container sau khi hoàn tất chuyến vận chuyển nông sản có thể lên tới 30 triệu đồng.

Tài xế: “Bây giờ tiền cước của em sao chị, có bảng kê tiền luật chưa chị?”

Nhà luật: “Bảng kê tiền luật của em thì có gì đâu, chỉ thu 10 triệu tiền mặt của em thôi. Có gì đâu?”

Tài xế: “Em hỏi thử do em chạy xe cho công ty thì bảng kê chị gửi cho em. Có chứng từ hóa đơn gì không chị?”

Nhà luật: “Không có chứng từ hóa đơn gì đâu, ở đây chỉ tay bo thôi, làm gì có chứng từ hóa đơn gì đâu. Bọn chị làm có qua công ty gì đâu, bọn chị tự làm thôi. Bây giờ chị cứ ghi cho em một tờ giấy toa là chi chỗ này bao nhiêu, chỗ kia bao nhiêu là được chứ gì?”

Theo các lái xe, các “nhà luật” ở cửa khẩu đã có từ lâu. Khi xe container đến cửa khẩu thì những “nhà luật” này làm nhiệm vụ nhận xe, giữ giấy tờ xe, làm thủ tục thông quan, đưa hàng sang Trung Quốc. Sau khi đổ hàng bên kia biên giới, họ mang xe về cho chủ xe. Sau khi thanh toán đủ “tiền luật”, họ mới trả giấy tờ xe cho tài xế.

Dịch bệnh càng căng, “tiền luật” càng đội giá

“Cách đây hơn 1 năm, lúc đầu tiền luật sang cả Trung Quốc rồi về hết 1,7 triệu đồng. Từ 1,7 triệu, rồi lên 2,2 triệu rồi lên 8 triệu, lên mười mấy, 20 triệu rồi hai mươi mấy triệu. Từ lúc dịch bệnh căng thẳng là tiền luật nó lên như vậy”, một tài xế xe container nông sản cho biết.

Do dịch bệnh, các tài xế xe container không thể trực tiếp lái xe qua biên giới. Một đội ngũ lái xe trung chuyển sẽ làm công việc này thay họ, được gọi là tài bo. Mỗi xe container, phí tài bo lên tới hơn 5 triệu đồng. Đây chỉ là một trong nhiều khoản tiền phải nộp cho “nhà luật”. Phía “nhà luật” sẽ tự chia lại cho tài bo sau khi hết tháng.

“Ngay cổng barie cuối cửa khẩu Hữu Nghị này, mình bàn giao xe cho tài bo. Trước khi bàn giao mình phải có giấy test Covid. Họ lấy giấy đó làm thủ tục hải quan rồi lên xe, lái ra cửa khẩu, bàn giao cho lái xe Trung Quốc. Xong rồi đó.

Khoản 2,5 triệu đó là (họ) quá hời ấy chứ. Tiền mồ hôi của mình mà mình chạy từ Nam ra Bắc, từ Bắc về Nam một chuyến xe cả tháng trời cực khổ chỉ được 6 triệu bạc.

Mỗi nhà luật có một đội tài bo riêng. Ở đây thì không biết bao nhiêu là nhà luật, tài bo nhiều lắm. Tài bo sống trong tòa nhà màu trắng kia kìa, gần cổng vào bãi xe Xuân Cương. Trước dịch bệnh thì không có phí này, cũng không chi cao thế này. Bây giờ dịch phức tạp này, chúng tôi cũng không biết giá nào là chuẩn”, một tài xế chia sẻ.

Cuộc ngã giá giữa tài xế và “nhà luật”

Không chỉ mập mờ về số tiền thu không có hóa đơn chứng từ, những khoản “tiền luật” này còn có thể mặc cả. Khi bị lái xe phản ứng mạnh vì số tiền quá cao, một số “nhà luật” đã giảm giá cho các tài xế container.

Phóng viên: “Tiền luật này có mặc cả được không?”

Tài xế: “Tôi cũng bị một lần, phí hơn 13 triệu đồng. Đúng ra là có 9 triệu thôi. Tôi bức xúc quá thì mới lên tiếng, thì họ nói 9 triệu thôi, không tính 13 triệu.

Container muốn qua Trung Quốc bỏ hàng thì bắt buộc phải làm luật. Bức xúc chứ. Nhiều lúc mình thấy nó vô lý mà không làm gì được. Một mình mình thì làm sao mình nói được. Bây giờ mình cũng muốn mọi thứ suôn sẻ để mình làm ăn thì biết vậy thôi. Mình kiếm được 20 triệu thì mình bỏ ra 10 triệu cũng được, để mình làm ăn lâu dài, không muốn va chạm gì”.

Hàng không thông quan vẫn thu tiền luật

Hơn một tháng ùn tắc hàng hóa ở cửa khẩu Lạng Sơn khiến nhiều xe container buộc phải quay đầu, bán trong thị trường nội địa với mong muốn giảm bớt tổn thất. Thế nhưng, một số xe container dù chưa qua cửa khẩu nhưng vẫn bị “nhà luật” thu tiền với lý do đã làm thủ tục thông quan, nếu không trả tiền sẽ không trả giấy tờ xe cho tài xế.

“Quay đầu cũng mất mười mấy triệu. Người ta bảo là giấy tờ thủ tục xong rồi thì phải mất tiền. Đầy xe về trộm nhưng em không về được.

Nó vô lý quá nhưng mà họ thu thì mình làm sao cãi được.

Đã không trả được hàng lại còn đòi thu tiền người ta, mà thu cao. Không bỏ được hàng ra cũng mất chục triệu. Nói chung tài xế bây giờ không nói được, không có quyền lợi mà nói. Xe sang Trung Quốc là quyền sinh, quyền sát trong tay người ta. Mình toàn xe tư nhân, mấy người chung tiền vào mua, ai chả sợ”, một tài xế cho biết.

Nhiều ngày qua, các tài xế container nông sản phải chịu cảnh ăn bờ ngủ bụi, vạ vật ở các cửa khẩu tỉnh Lạng Sơn, ngày ngày lo lắng về số nông sản quá hạn đang bị hư hỏng. Nhưng đó chưa phải là tất cả. Họ còn luôn phải thấp thỏm, lo lắng về số tiền “làm luật” ở cửa khẩu, gánh nặng lên đến hàng chục triệu đồng mỗi container nông sản qua biên giới.

Chúng tôi sẽ liên hệ với cơ quan chức năng để làm rõ vấn đề này.

Ngọc Bích