Giữ chặt “vali hạt nhân”: Đòn hiểm cao tay giúp ông Trump khóa chặt quyền lực của ông Biden?
Việc chuyển giao vali hạt nhân sẽ gặp rắc rối nếu ông Trump không xuất hiện trong lễ nhậm chức của ông Biden.
Tình huống chưa từng có
Một phần quan trọng trong buổi lễ nhậm chức của tổng thống mới là quá trình chuyển giao quyền kiểm soát và điều hành kho vũ khí hạt nhân của Mỹ, tuy nhiên hiện tại có khả năng tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không xuất hiện khi ông Biden tuyên thệ nhậm chức. Đây là điều khiến tình hình trở nên phức tạp hơn rất nhiều.
Tới nay, ông Trump chưa chấp nhận thua cuộc và chưa nói liệu ông có tới buổi lễ nhậm chức của ông Biden hay không, tuy nhiên nhiều báo cáo cho thấy tổng thống sẽ bỏ qua sự kiện này và tổ chức một chiến dịch chính trị ở nơi khác.
Vậy điều gì sẽ xảy ra với “vali hạt nhân” nếu ông Trump không xuất hiện? Làm thế nào để vali hạt nhân tới được tay ông Biden?
“Đây là một câu hỏi hay,” Hans Kristensen, một chuyên gia về vũ khí hạt nhân tại Hiệp hội Nhà khoa học Mỹ, nói với Business Insider. “Đây là tình huống chưa từng xảy ra”.
Tổng thống Mỹ là người duy nhất có quyền phát động một cuộc tấn công hạt nhân. Dù tổng thống đi đâu, ông cũng sẽ đều được hộ tống bởi một sĩ quan thân cận cầm theo một chiếc cặp có tên là “hành lý khẩn cấp của tổng thống”, hay còn được biết đến với tên gọi quen thuộc hơn là vali hạt nhân.
Mọi tổng thống từ thời John F. Kennedy đều có một trợ lý đi theo để cầm vali hạt nhân, cho phép tổng thống – tổng tư lệnh quân đội Mỹ có quyền chỉ huy lực lượng hạt nhân Mỹ dù không trực tiếp có mặt tại các phòng điều hành.
Chiếc vali này không đơn thuần chứa một chiếc nút để kích hoạt ngay lập tức hàng trăm đầu đạn hạt nhân gắn trên các tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm và từ máy bay ném bom chiến lược. Thay vào đó, vali có chứa những công cụ liên lạc, các đoạn mã điện tử và các phương án thực hiện chiến tranh hạt nhân.
Nếu không ở gần vali hạt nhân, tổng thống có thể cầm một chiếc thẻ – đôi lúc được gọi là “bánh quy” – có chứa các đoạn mã xác nhận thân phận. Nếu có mâu thuẫn hạt nhân xảy ra, tổng thống có thể sử dụng đoạn mã từ thẻ để xác nhận đối chiếu với công cụ trong vali, qua đó chứng minh thân phận với quân đội và yêu cầu cuộc tấn công hạt nhân.
Các tổng thống sắp nhậm chức thường sẽ được phổ biến về trách nhiệm hạt nhân của mình trước khi tuyên thệ nhậm chức. Sau đó, trong lễ nhậm chức, đoạn mã mà tổng thổng đắc cử nhận được vào ngày trước đó sẽ bắt đầu có hiệu lực. Việc chuyển giao vali hạt nhân thường sẽ diễn ra “im ắng” và công chúng ít khi có cơ hội chứng kiến.
Ông Trump đã mô tả khoảnh khắc chuyển giao vali hạt nhân “rất đáng sợ”. Trả lời ABC News năm 2017, ông Trump nói: “Khi họ giải thích ý nghĩa của vali hạt nhân và mức độ hủy diệt của nó, đó là khoảnh khắc rất nghiêm trang”.
Quy trình chuyển giao
Việc chuyển giao vali hạt nhân thông thường sẽ diễn ra vào lúc trưa khi tổng thống mới tuyên thệ. Sĩ quan quản lý vali hạt nhân sẽ đưa vali cho “người kế nhiệm”. Hoạt động này diễn ra bên lề và công chúng sẽ không được theo dõi trực tiếp.
Nếu ông Trump không có mặt tại lễ nhậm chức, quy trình chuyển giao sẽ phải thay đổi. Tuy nhiên, việc này vẫn cần phải được thực hiện ngay trong ngày 20/1 – theo lời sĩ quan Buzz Patterson, người giữ vali cho cựu tổng thống Bill Clinton.
“Trước nay mọi việc đều diễn ra như vậy. Để các quy trình đi vào vận hành, cần phải chuyển giao toàn bộ trách nhiệm”.
Phát ngôn viên Lầu Năm Góc cho biết Bộ Quốc phòng đã có kế hoạch chuyển giao vali hạt nhân vào ngày Nhậm chức nhưng từ chối đưa ra thêm thông tin chi tiết.
“Có những hệ thống để đảm bảo rằng việc chuyển giao diễn ra ngay lập tức. Sẽ không có câu hỏi về việc ai có vali hạt nhân, ai chịu trách nhiệm vào thời điểm đó. Chúng tôi không xem nhẹ việc này, sẽ không có vấp váp nào cả. Việc chuyển giao sẽ diễn ra êm xuôi tới mức không ai nhận ra, và nó sẽ sớm diễn ra,” ông Patterson nói.
Kristensen, chuyên gia vũ khí hạt nhân tại Hiệp hội Nhà khoa học Mỹ, dự đoán rằng đã có kế hoạch mô phỏng những tình huống khi tổng thống bị ám sát hoặc bị thủ tiêu. Khi đó, quyền kiểm soát và điều hành kho vũ khí hạt nhân sẽ được chuyển giao ngay lập tức cho phó tổng thống hoặc một người sống sót được chỉ định.
Stephen Schwartz, một nhà nghiên cứu cấp cao về hạt nhân, đã tiết lộ một số thông tin về vali hạt nhân. Cụ thể, ông cho biết không phải chỉ có 1 vali hạt nhân và có ít nhất 3 chiếc – một chiếc cho tổng thống, một cho phó tổng thống và một cho người sống sót được chỉ định.
Ông cho biết nếu vali hạt nhân không được chuẩn bị trước lễ chuyển giao, thì sẽ có một chiếc khác được lên chương trình để giao cho ông Biden. Khi đó, một sĩ quan sẽ sẵn sàng đi theo hộ tống ông Biden với chiếc vali hạt nhân mới. Và, vào thời điểm này, các đoạn mã và quyền chỉ huy của ông Trump sẽ hết hạn.
“Hi vọng ông Trump sẽ xuất hiện và chuyển giao như truyền thống hàng thập kỉ nay. Bởi vì nếu ông Trump không tới, thì quân đội cũng sẽ có cách khác để làm điều đó,” ông Patterson nói.
Hoàng Đan/TTT
