Giải mã nhà Trần chiến thắng quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng

Thiên tài quân sự của Trần Quốc Tuấn khiến 400 chiến thuyền giặc Nguyên sập bẫy trên Bạch Đằng bằng cách nào?

Đất nước Đại Việt dưới thời nhà Trần rất nhỏ bé. Nhưng chúng ta 3 lần đánh tan đế quốc Nguyên Mông. Đặc biệt, trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng quả là trận đánh lịch sử bằng một chiến công đầy vĩ đại.

Vĩ đại bởi cha ông ta, dưới tài chỉ huy của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã biết vận dụng quy luật thủy triều để đánh giặc. Sự vĩ đại còn ở chỗ làm sao lừa được quân Nguyên Mông vốn hùng mạnh nhất thế giới khi đó. Kỳ lạ ở chỗ cả thế giới đều chưa quên quân nhà Nam Hán và nhà Tống đều đại bại do bị sập bẫy trên đoạn sông này.

Vậy mà không lẽ quân Nguyên Mông không đọc sử sách sao? Song, việc quân tướng nhà Trần cho “đóng cọc” hay “đặt cọc” trên sông để giặc sập bẫy đến nay vẫn còn là một dấu hỏi lớn.

Người đam mê tìm hiểu vũ khí của cha ông

Kỹ sư chế tạo vũ khí Vũ Đình Thanh hiện làm việc cho cơ quan nghiên cứu sản xuất Almaz trong tập đoàn vũ khí Almaz Altey của CHLB Nga. Anh vốn đam mê tìm hiểu truyền thống cha ông xưa đánh giặc bằng vũ khí gì.

Anh đã từng tìm hiểu về vua Quang Trung Nguyễn Huệ, một nhà quân sự đại tài không chỉ về khả năng thao lược đánh giặc ngoại xâm mà còn là nhà khoa học kỹ thuật quân sự tài ba khi biết chế tạo vũ khí hóa học phốt pho từ phân dơi (có chất phốt pho) mà chúng ta quen gọi là hỏa cầu để tiêu diệt địch.

Anh cũng từng bỏ ra cả một năm vừa qua để tìm hiểu kỹ thuật làm nỏ Liên Châu của triều đại An Dương Vương. Chiếc nỏ được xem là Nỏ Thần vào 2.300 năm về trước. Khi bắn chỉ một phát mà Nỏ Thần nhả ra cả chục mũi tên đồng và bay xa hàng trăm mét là chuyện hoàn toàn có thật.

Kỹ sư Thanh muốn người Việt hôm nay cần tự hào và cả thế giới biết rằng, truyền thuyết đã trở thành thực tế. Anh đăng ký sở hữu trí tuệ công trình nghiên cứu nói trên tại cả Việt Nam lẫn nước ngoài (CH Serbia). Anh cũng đã xin phép tổ chức hội thảo khoa học tại Trung tâm Hà Nội học trong Hoàng Thành Thăng Long vào tháng 6/2020.

Sau đó, anh liên tục cải tiến nỏ bằng những vật liệu thô sơ mà chính cha ông có thể sử dụng để làm ra bộ cung tên giống như truyền thuyết. Từ cánh nỏ, dây cung và mũi tên (mũi tên đồng thì tôn trọng tuyệt đối hình mẫu khuôn đúc mũi tên từ 2.300 năm trước còn lại dưới lòng đất được khai quật và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử).

Bài học thất bại cũ liệu sớm quên?

Lần này, qua trao đổi, anh muốn giới thiệu những suy đoán ban đầu của thời kỳ Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn lập mưu nhử quân Nguyên Mông là tướng Ô Mã Nhi vào sông Bạch Đằng bằng phương pháp “đóng cọc” hay “đặt cọc”.

Người ta có thể thắc mắc rằng, những bài học trên sông Bạch Đằng vào năm 938 mà Ngô Quyền cầm quân đánh giặc Nam Hán cũng như năm 981 mà Lê Hoàn cầm quân đánh giặc Tống không lẽ giặc Nguyên Mông đã sớm quên?

Theo kỹ sư Vũ Đình Thanh, không nên nghĩ như vậy bởi đối phương là thế lực quân sự hùng mạnh bậc nhất thế giới khi đó.

Vì thế, họ cũng phải tìm hiểu lịch sử những trận đại bại của quân Nam Hán đúng 350 năm trước (thời Ngô Quyền) và 319 năm trước của quân Tống (thời vua  Lê Hoàn) khi sang nước ta xâm lược.

Đây mới chỉ là những suy đoán bước đầu của anh. Theo anh, nó mang những cơ sở khoa học nhất định chứ anh vẫn không vội vàng khẳng định.

Thế trận mai phục

Theo sử sách ghi lại, sau khi trực tiếp đi xem xét, nghiên cứu kỹ địa hình,  Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn đã chọn vùng thượng lưu sông Bạch Đằng (vùng cửa sông của Hải Phòng và Quảng Ninh bây giờ) làm trận địa quyết chiến.

Để tăng thêm lợi thế của trận địa mai phục, ông đã kế thừa truyền thống của Ngô Quyền và Lê Hoàn trong kháng chiến chống quân Nam Hán (938) và quân Tống (981), cho đóng cọc gỗ nhằm thực hiện ý đồ chiến lược chặn đứng và tiêu diệt toàn bộ đạo quân thủy của địch.

Cuối tháng 3/1288, từ Vạn Kiếp, Ô Mã Nhi chỉ huy hàng vạn quân với 600 chiến thuyền, có các đội kỵ binh yểm trợ, rút theo đường ra sông Bạch Đằng.

Vừa ra khỏi Vạn Kiếp, quân Nguyên đã bị quân nhà Trần chặn đánh khiến đoàn kỵ binh này phải theo về cùng với bộ binh của tướng Thoát Hoan, chỉ còn thủy quân buộc phải tiếp tục chạy ra sông và lọt vào trận địa của ta đã mai phục sẵn ở tả và hữu ngạn sông Giá (ở huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng và huyện Yên Hưng, Quảng Ninh ngày nay).

Hàng loạt cọc gỗ vạt nhọn và bịt sắt được cắm xuống, tạo ra bãi chướng ngại vật. Những cánh quân chủ lực tinh nhuệ nhất của triều đình, đông đảo các đơn vị quân đội của vương hầu quý tộc và đội dân binh đã được huy động tham gia trận đánh lịch sử này.

Kết thúc trận đánh, thuyền địch bị chìm gần hết, quân lính bị thương vong vô số. Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, Tích Lệ Cơ bị bắt, hơn 400 chiến thuyền bị tiêu diệt, khoảng hơn 4 vạn tướng sĩ Nguyên Mông đã bị loại ra khỏi vòng chiến.

Nghe tin thủy quân thất bại, cánh quân bộ của Thoát Hoan trở nên rối loạn, bị quân ta chặn đánh liên tục trên đường rút chạy. Qua trận chiến này, chúng ta thấy Trần Hưng Đạo và triều đình nhà Trần đã lợi dụng triệt để các điều kiện địa lý tự nhiên để chiến thắng quân thù quả là cực kỳ thông minh.

Thông minh còn ở chỗ làm thế nào để đóng cọc (chắc rất mất thời gian) hay đặt cọc (mất ít thời gian hơn đóng) để không bị lộ bí mật?

Quốc Phong