Giải mã góc khuất đằng sau vụ cháy Rạng Đông

Đột nhiên nhà máy sản xuất bóng đèn, phích nước Rạng Đông bị cháy. Sau đó phát hiện rò rỉ thủy ngân, khuyến cáo người dân không sử dụng thực phẩm trong vòng bán kính 1 km rồi nhiều hộ gia đình sơ tán. Liệu có điều gì khác thường ở đây?

Nhà máy Rạng Đông nằm trong khu đất vàng của quận Thanh Xuân. Từ nhà máy đi ra trục đường ngã tư Khuấy Duy Tiến – Nguyễn Trãi – Nguyễn Xiển chỉ mất 200m. Trục đường này vốn đang phát triển nóng về mặt bất động sản, đi dạo một vòng quanh đường Khuất Duy Tiến và Nguyễn Xiển, các chung cư đang chiếm hầu hết diện tích mặt đường. Nhưng ở trục đường Nguyễn Trãi, tỷ lệ phủ cao ốc và chung cư chưa cao. Ngoài dự án Royal City, trục Nguyễn Trãi nối dài chưa có chung cư nào trên 15 tầng. Chiếm diện tích mặt đường nhiều nhất của trục Ngã Tư Sở – Ngã Tư Khuất Duy Tiến là 2 trường đại học và liên hợp chuỗi các nhà máy công nghiệp bao gồm: Cao Sao Vàng, Thăng Long, Unilever, Thượng Đình.

Khi dự án cao tốc trên cao đi vào hoạt động, cộng thêm đường Khuất Duy Tiến hoàn thiện các dự án chung cư, đường trên cao vành đai II nối liền một dải từ Ngã Tư Sở đi Vĩnh Tuy sẽ thẳng căng và cực đẹp. Bên cạnh đó, TP. Hà Nội cũng đang có dự án cải tạo trục đường Kim Giang ven sông Tô Lịch bằng việc mở rộng trục đường này, chỉnh trang lại ven sông Tô Lịch như đã làm với khúc sông Tô Lịch tại đường Láng. Chưa kể rằng, các dự án “rửa” và làm sạch sông Tô Lịch vẫn đang nghiên cứu triển khai. Ngoài ra, đáng kể đến là việc khu vực này tập trung nhiều trường học phổ thông, y tế, đại học…

Những điều trên cho thấy điều gì, công ty Rạng Đông đang sở hữu một lô đất cực kỳ có giá trị trong những năm tới. Thậm chí, nó được như lô đất vàng cuối cùng của quận Thanh Xuân. Nhưng việc “hú hòa” từ nhà máy sang chung cư, cao ốc rất khó khăn. Một phần vì chủ trương thu hồi đất công nghiệp sẽ được dùng làm công viên, hồ điều hòa hoặc các công trình như bệnh viện, trường học… khiến giá trị lô đất này sẽ “mềm” hơn nếu nó được hoán cải sang chung cư hay cao ốc. Vậy làm thế nào để có thể “hô biến” khu này thành chung cư, cao ốc?

Mấy ngày gần đây, báo chí, truyền thông đều khai thác các vấn đề xung quanh vụ cháy Rạng Đông,tập trung vào 3 hướng chính:

Một là, phạm vi ảnh hưởng của vụ cháy có bán kính khoảng 200m tính từ tâm nhà máy, phạm vi mở rộng khoảng 500m. Tổng diện tích ảnh hưởng có thể ước chừng rơi vào khoảng 40.000 đến 250.000m2, mức tối đa có thể là 25ha, gấp đôi diện tích của Hồ Gươm và gấp đôi cả khu đô thị Royal City.

Hai là, sự ảnh hưởng của vụ cháy qua số liệu quan trắc. Ước chừng có khoảng 15 – 27kg thủy ngân phát tán theo vụ cháy, theo Tổng cục Môi trường, mức đo không khí có giá trị 24h vượt ngưỡng ở mức độ rất nhỏ gấp 1.02 lần so với quy chuẩn Việt Nam. Tổng cục Môi trường cũng đã bố trí 4 vị trí lấy mẫu hấp phụ thuỷ ngân theo hướng phát tán của dòng khí tại khoảng cách 200 m, 500 m và 1.000 m tính từ hàng rào kho bị cháy. Với khoảng cách 200 m, các mẫu hấp phụ thủy ngân đều có giá trị nằm trong ngưỡng khuyến cáo của WHO (ngưỡng ảnh hưởng đến sức khỏe con người tại khu vực đô thị). Các số liệu quan trắc môi trường tại môi trường đất, dĩ nhiên, nó độc nhưng phải được kiểm nghiệm bằng số liệu.

Ba là, hàng loạt các thông tin các hộ gia đình, hộ kinh doanh treo biển bán đất giá rẻ.

Phân tích hướng đầu tiên, rõ ràng các đơn vị báo chí đưa ra con số này liên tục, thậm chí nó in hằn trong đầu khách hàng về phạm vi của vụ cháy này. Đặt giả sử một câu hỏi khác: Tại sao không phải là những con số khác? Đầu tiên, 200m là khoảng cách nhà máy này đến trục đường Nguyễn Xiển – Nguyễn Trãi, bán kính 500m lại bao trọn khu vực các nhà máy công nghiệp như Thượng Đình – Thăng Long – Cao Su Sao Vàng, toàn là các khu công nghiệp sắp sửa di dời với diện tích lớn. Chắc chắn khoảng đất 25ha này là thứ mà đội ngũ truyền thông muốn đánh vào, muốn người dân suy nghĩ. Hơn 300 ngàn người dân sinh sống trong khu vực này chắc chắn sẽ “sống trong lo nghĩ” vì ngày nào báo chí, truyền thông cũng liên tục viết bài, họ sẽ lăn tăn mà phải chuyển dần đi mặc dù các thông tin số liệu quan trắc không khí đã an toàn.

Phân tích hướng thứ hai, điểm qua có thể thấy, nếu bỏ qua các khuyến cáo về số liệu của của phía Việt Nam thì WHO cũng nói rằng người dân không cần quá bận tâm về sự ảnh hưởng. Tuy nhiên, phần đất của khu vực nhà máy lại bị nhiễm thủy ngân nhiều và nặng, cần quân đội vào tẩy độc. Đặt giả sử, làm thế nào để tẩy độc thủy ngân ra khỏi đất triệt để và ít tốn kém nhất? Cách tốn kém ít nhất, nhanh nhất là múc chỗ đất này đi vào bãi thải. Suy ra tiếp, làm sao để công khai múc đất khu vực này đi với lý do hợp lý nhất? Đào móng nhà xây cao ốc, chung cư, trung tâm thương mại chứ còn gì nữa.

Phân tích hướng thứ ba, các hộ gia đình, hộ kinh doanh treo biển bán đất giá rẻ. chính là mấu chốt cực kỳ quan trọng. Giá nhà đất Hạ Đình đang cực kỳ đắt vì khu vực này vốn là khu vực thổ cư cao, vị trí đẹp, thuận lợi mọi thứ về giao thông, đi lại… Làm tờ trình để giải tỏa đã khó, mức tiền đền bù giá thương mại cho toàn bộ khu vực bị cháy này là một con số khổng lồ và có thể tiệm cận con số 300 triệu USD (nếu tính giá đền bù trung bình chia theo m2 tại khu vực), tính ra tiền Việt khoảng 6700 tỷ đồng. Một con số choáng váng, mức đền bù này dự tính cao hơn cả số tiền tập đoàn Vingroup chi để giải phóng mặt bằng cho khu vực Royal City gần đó. Nếu truyền thông liên tục kích động người dân với toàn bộ các lý do trên, giá đất tại khu vực này chắc chắn sẽ rẻ đi trông thế, mà rẻ đi càng nhiều, mức phí đền bù càng ít và chủ đầu tư có thể “trên cơ” ép giá. Và sẽ không lạ sau vụ việc này một thời gian, dãy chung cư, biệt thự sẽ mọc lên và có lẽ lúc đó chúng ta sẽ biết ai là đạo diễn.

(Theo Vietnam Project Construction)