Dùng chất tẩy rửa công nghiệp làm nước mắm nguy hiểm thế nào?

Theo PGS Trần Hông Côn, dùng soda công nghiệp để trung hòa axit trong nước mắm là trái phép. Chúng chứa rất nhiều tạp chất, không tinh khiết, gây rủi ro về sức khỏe.

Tài liệu của Phòng Thanh tra chuyên ngành 1 Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2019, cho biết đã phát hiện một số vi phạm tại một số công ty sản xuất nước mắm và nước mắm bán thành phẩm trên địa bàn tỉnh An Giang, Vĩnh Long và TP.HCM. Cụ thể, các công ty này đã dùng tới 48 tấn chất soda công nghiệp trong sản xuất nước mắm.

Nguyên liệu dùng trong sản xuất nước mắm gồm dịch bột ngọt của Công ty TNHH Vedan Việt Nam (dung dịch có tính axit, công bố dưới dạng phụ gia thực phẩm) hoặc dùng dịch nước tôm, dịch bổi cá (nước đầu của việc ủ cá với muối).

Soda công nghiệp được sử dụng để khử axit trong dịch bột ngọt. Theo hồ sơ công bố, dịch bột ngọt có tính axit (pH từ 3-4), giá rất thấp, tính cả chi phí vận chuyển chỉ 500 đồng/lít.

Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Trần Hồng Côn, Giảng viên trường Đại học Khoa học tự nhiên, Hà Nội, cho biết việc sử dụng soda khi sản xuất nước mắm là được phép. Chúng được dùng khi sản phẩm dư thừa axit HCL để trung hòa. Tuy nhiên, chất này phải là loại soda thực phẩm, tinh khiết, không có hại cho người tiêu dùng.

“Soda công nghiệp còn có tên gọi Soda Ash Light Na2CO3, là hóa chất dùng trong công nghiệp sản xuất chất tẩy rửa (như xà phòng), dệt nhuộm, không có trong danh mục phụ gia thực phẩm. Sử dụng hóa chất này để trung hòa axit trong nước mắm là trái phép. Chúng chứa rất nhiều tạp chất, không tinh khiết, gây nhiều rủi ro về sức khỏe không thể lường trước”, PGS Côn nói.

Theo PGS Côn, tùy theo loại soda của từng nước mà có những tạp chất khác nhau. Vì vậy, chúng ta rất khó đoán người dân có thể ảnh hưởng cụ thể đến sức khỏe ra sao khi sử dụng loại nước mắm trên.

Tuy nhiên, amoni là tạp chất thường có trong soda công nghiệp. Nếu hàm lượng chất này vượt quá tiêu chuẩn cho phép, nó có thể chuyển hóa thành các chất gây ung thư và các bệnh nguy hiểm khác.

3 doanh nghiệp dùng chất tẩy công nghiệp làm nước mắm

Ông Nguyễn Văn Tiến, Chánh thanh tra Bộ NN-PTNT, xác nhận cuộc thanh tra liên ngành được tiến hành giữa năm 2019, tại 4 doanh nghiệp (DN) ở các tỉnh: An Giang, Vĩnh Long, TP.HCM và phát hiện 3 đơn vị vi phạm khi sử dụng 48 tấn soda công nghiệp nhập từ Trung Quốc.

3 Doanh nghiệp vi phạm gồm:

Công ty TNHH MTV Điều Hương (ấp Hòa Phú 1, TT.An Châu, H.Châu Thành, An Giang);

Công ty TNHH chế biến thực phẩm Hòa Hiệp (số 47 Trần Phú, P.4, TP.Vĩnh Long, Vĩnh Long);

Công ty TNHH thực phẩm Tấn Phát (tổ 1, ấp Tân Đông, xã Tân Quới, H.Bình Tân, Vĩnh Long).

3 DN này được xác định đã sản xuất chế biến không có vật che chắn, để côn trùng và các động vật đi qua; đặc biệt đã sản xuất nguyên liệu nước mắm dùng phụ gia không đúng quy định là soda công nghiệp (Na2CO3), loại hóa chất không nằm trong danh mục được phép sử dụng trong sản xuất, chế biến thực phẩm.

Ông Nguyễn Văn Tiến cho biết, các công ty này đã sử dụng bột ngọt của Công ty Vedan VN hoặc dịch nước tôm, dịch bổi cá (nước đầu của việc ủ cá với muối) và Na2CO3 để sản xuất và chế biến nước mắm. Trong đó, dịch bột ngọt là phụ phẩm của quá trình sản xuất bột ngọt, có tính a xít (pH 3 – 4), với giá thành rất rẻ, chỉ có 500 đồng/lít tính cả cước phí vận chuyển.

Cụ thể, trong quy trình sản xuất của Công ty TNHH MTV Điều Hương, doanh nghiệp đưa khoảng 17.000 lít hỗn hợp gồm 95% dịch bột ngọt; 5% dịch nước tôm và 120 kg Na2CO3 để trung hòa dịch a xít trong bột ngọt. Khi đun hỗn hợp này bằng hơi nước trong 40 – 50 giờ sẽ thu được khoảng 800 lít dung dịch có độ đạm từ 25 – 35. Dung dịch thu được tiếp tục được cho chạy qua xác cá ủ chượp để cho ra sản phẩm dịch nước mắm, còn được gọi là nước hoa cà, có giá từ 7.000 – 9.000 đồng/lít khi bán cho các cơ sở sản xuất nước mắm, hoặc tiếp tục được cô đặc và cho thêm phụ gia chế biến để cho ra các thành phẩm có độ đạm khác nhau. Nước mắm thành phẩm sau đó được bán cho các cơ sở sản xuất nước mắm để tiếp tục sử dụng các chất điều vị, mùi, màu…, sau đó đưa ra thị trường tiêu thụ.

Ông Nguyễn Văn Tiến cũng cho biết, dựa trên số tang vật thu giữ từ hiện trường, kết quả phân tích mẫu của Viện Kiểm nghiệm an toàn thực phẩm quốc gia, Thanh tra Bộ NN-PTNT đã ra quyết định xử phạt 3 DN này với số tiền 782 triệu đồng, là mức phạt cao nhất từ trước đến nay. Bên cạnh xử phạt hành chính, 3 DN buộc phải chuyển đổi mục đích sử dụng đối với nguyên liệu đã chế biến đang nằm tại xưởng thành thức ăn chăn nuôi có sự giám sát chặt chẽ của Thanh tra Bộ NN-PTNT và thanh tra của các sở NN-PTNT tại địa phương.

Tiêu Điểm (Tổng hợp)