Đưa tàu Hải Dương Địa Chất 8 trở lại: Trung Quốc mưu toan gì ở Biển Đông?
Liên tục khiêu khích và gây hấn ở Biển Đông trong bối cảnh cả thế giới đang ‘phong tỏa’ để chống lại dịch bệnh do virus corona chủng mới gây ra (COVID-19), Trung Quốc đang âm mưu gì?
Trong diễn biến mới nhất, dữ liệu quan sát Marine Traffic ngày 14-4 cho thấy tàu khảo sát Hải Dương địa chất 8 cùng nhóm tàu hải cảnh hộ tống đã quay lại Biển Đông và chạy song song cách bờ biển của Việt Nam khoảng 158km, theo Hãng tin Reuters.
Liên tục khiêu khích
Phân tích dữ liệu nêu trên, Reuters cho biết ít nhất 3 tàu Việt Nam đã đi theo giám sát hoạt động của Hải Dương địa chất 8 khi con tàu Trung Quốc này di chuyển vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam.
Hiện chưa rõ mục đích của đội tàu khảo sát này là gì, nhưng rõ ràng vụ điều tàu khảo sát lần này nằm trong một chuỗi hành động hung hăng của Trung Quốc trong giai đoạn đại dịch.
Ngày 2-4, Trung Quốc đâm chìm một tàu cá của Quảng Ngãi ở khu vực quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Trước đó, vào ngày 23-3, Tân Hoa xã cũng công bố việc Trung Quốc xây dựng “hai trạm nghiên cứu” tại khu vực đá Subi và đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Trước đó nữa, vào ngày 16-3, Đại sứ quán Trung Quốc tại Ý cũng khiến dư luận sục sôi khi thừa cơ hội ủng hộ Ý chống dịch để đăng tải bức tranh vẽ “đường lưỡi bò” ở Biển Đông, bất kể tuyên bố “đường lưỡi bò” này đã bị Tòa trọng tài quốc tế ở The Hague (Hà Lan) bác bỏ năm 2016.
Khi Hải Dương địa chất 8 quay lại Biển Đông, truyền thông Trung Quốc đồng thời công bố thông tin nhóm tác chiến tàu sân bay Trung Quốc Liêu Ninh tiến vào Biển Đông để tổ chức tập trận, không nói rõ thời gian và địa điểm.
Chưa hết, cũng trong giai đoạn này, Trung Quốc đã sử dụng kế hoạch tuyên truyền xuyên tạc về Biển Đông, dễ thấy nhất là những bài viết xuất bản trên báo South China Morning Post (SCMP). Một bài xã luận ngày 13-4, các biên tập viên SCMP đặt tựa “Đây không phải lúc để đổ thêm căng thẳng vào Biển Đông”, nhưng bài này khẳng định chiến lược của Mỹ không phải cái mà khu vực này đang muốn.
Đồng thời, tờ báo Hong Kong vốn thuộc về tỉ phú Trung Quốc Jack Ma này cũng đề cập tới vụ Trung Quốc đâm tàu Việt Nam nhưng mô tả đó là “một vụ va chạm giữa hai bên”, “có 8 người rớt xuống biển” và được “người Trung Quốc cứu”.
Động cơ của Trung Quốc
Hải Dương địa chất 8 chính là con tàu đã nhiều lần quấy nhiễu vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam vào năm ngoái. Sự tái xuất của nó ở Biển Đông đúng vào thời điểm Việt Nam và các nước gồng mình đối phó COVID-19 hiện nay đã đặt ra dấu hỏi về động cơ thực sự của Trung Quốc.
Về mặt kỹ thuật, tàu Hải Dương địa chất 8 có thể đơn thuần phục vụ mưu đồ độc chiếm Biển Đông thông qua các đợt khảo sát. Theo TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson), Trung Quốc sẽ tiến hành khảo sát vì đây là một khâu rất quan trọng để triển khai binh lính.
“Trung Quốc hiện thiết lập các cơ sở nghiên cứu trên đảo nhân tạo của họ, và họ biết rõ việc khảo sát này quan trọng như thế nào”, TS Nagao nói với Tuổi Trẻ.
Về mặt chiến lược, khá nhiều ý kiến hiện nay đi theo hướng Trung Quốc đang lợi dụng việc các nước tập trung đối phó COVID-19 để giành thế áp đảo trong các câu chuyện tranh chấp.
Lấy ví dụ, Đài CNN lập luận rằng Trung Quốc nhìn thấy hải quân Mỹ đang chịu ảnh hưởng từ các ca nhiễm virus corona và khó có thể triển khai hoạt động hàng hải, nên Bắc Kinh tận dụng cơ hội giương oai trên biển.
Luận về ý này, TS Nagao cho rằng đúng là một số tàu sân bay Mỹ hiện nay không thể hoạt động do ảnh hưởng của COVID-19, và ý định của Trung Quốc hiểu theo hướng này cũng hợp lý nếu xét vai trò của một tàu sân bay là tính biểu tượng.
Tuy nhiên, ông lưu ý rằng kể cả khi như vậy, các tàu chiến khác bao gồm tàu ngầm của Mỹ vẫn có thể thực chiến tốt để phá hủy ý đồ của Trung Quốc.
Trong khi đó, trả lời Tuổi Trẻ, TS Collin Koh Swee Lean – nhà nghiên cứu thuộc Chương trình an ninh hàng hải (Mỹ) – khẳng định tất nhiên Trung Quốc cũng muốn tận dụng đại dịch để hiện diện, tạo “mức bình thường mới”, tuy nhiên còn khá sớm để nghĩ tới điều này.
Ông dẫn lại lịch sử và cho rằng Trung Quốc ắt không quên sự kiện Trân Châu cảng 1941, đại diện cho tâm lý coi thường Mỹ trong giai đoạn khủng hoảng.
“Bắc Kinh đơn giản muốn chứng tỏ họ sẽ không buông lỏng các yêu sách ở Biển Đông. Các cuộc tập trận và những động thái khác như vận hành các trạm nghiên cứu mới trên đảo nhân tạo đều hoàn toàn được tính toán.
Sự trở lại của Hải Dương địa chất 8 cũng là một phần trong kế hoạch đó, đặc biệt sau vụ việc ở Hoàng Sa gần đây (vụ đâm chìm tàu cá Việt Nam – PV)”, TS Collin Koh nói.
Việt Nam theo dõi sát nhóm tàu Trung Quốc
Tối 14-4, trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ về thông tin một nhóm tàu Trung Quốc bao gồm tàu Hải Dương địa chất 8 đi vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết các cơ quan chức năng của Việt Nam theo dõi sát các diễn biến ở Biển Đông.
“Việt Nam đề nghị các nước tuân thủ các quy định liên quan của Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982, luật pháp quốc tế trong các hoạt động của mình và đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác ở Biển Đông” – bà Hằng nhấn mạnh.
Truyền thống “đục nước béo cò”
Trung Quốc là một quốc gia có truyền thống lợi dụng lúc các quốc gia khác đang gặp khó khăn để tăng cường các hoạt động nhằm xâm chiếm lãnh thổ và khẳng định các yêu sách biển, đảo trái phép.
Hành động tổ chức tập trận rầm rộ tại Biển Đông hiện nay, sau khi tập trận ở vùng biển Đài Loan cũng như các hành động đâm, bắt giữ tàu cá, cướp cá và ngư cụ của ngư dân Việt Nam gần đây, trong lúc cả thế giới, đặc biệt là các cường quốc như Mỹ và EU đang oằn mình chống dịch, cũng là những hoạt động của Trung Quốc theo truyền thống đó.
Bằng những hoạt động này, Trung Quốc rõ ràng muốn gửi ba thông điệp đến Đài Loan và các quốc gia trong và ngoài khu vực:
1. Trung Quốc đã giải quyết xong dịch COVID-19 và sẵn sàng những hoạt động khẳng định các quyền và lợi ích quốc gia trên biển, đảo;
2. Đài Loan và các quốc gia xung quanh Biển Đông đừng nên đánh giá thấp sức mạnh và quyết tâm của Trung Quốc;
3. Với sức mạnh quân sự hùng hậu, Trung Quốc có thể bỏ qua các cường quốc để hiện thực hóa những yêu sách biển, đảo (trái phép) của mình.
Trung Quốc cần nhận ra đó là những thông điệp dựa trên những tính toán rất sai lầm. Bảo đảm việc duy trì “trật tự dựa trên luật lệ” và thực thi luật pháp quốc tế, an toàn, an ninh, tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông là quyền lợi không chỉ của các quốc gia xung quanh Biển Đông mà còn là của tất cả các quốc gia, đặc biệt là các cường quốc trên thế giới.
Việc kịp thời lên án Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam trong lúc đang bối rối đối phó với đỉnh dịch của Mỹ và Philippines là những minh chứng rõ ràng cho điều này.
NHẬT ĐĂNG/TTO
