Dự án Nhà máy Gang thép Thái Nguyên 8.100 tỉ ‘đắp chiếu’, thiệt hại hơn 830 tỉ
Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên có tổng mức đầu tư 8.100 tỉ đồng được xây dựng từ năm 2007 nhưng đến nay vẫn ‘đắp chiếu’.
Cơ quan điều tra đã chỉ ra hàng loạt sai phạm, đề nghị truy tố 19 bị can và xác định thiệt hại vụ án hơn 830 tỉ.
Ngày 19-12, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ban hành kết luận điều tra vụ án vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – TISCO và một số đơn vị có liên quan.
Đây là vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi và chỉ đạo.
Cơ quan điều tra đã chuyển hồ sơ sang Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị truy tố các bị can: Mai Văn Tinh – cựu chủ tịch HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam.
Đậu Văn Hùng – cựu tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS).
Trần Trọng Mừng – cựu tổng giám đốc TISCO.
Trần Văn Khâm – cựu chủ tịch HĐQT, tổng giám đốc TISCO.
Ngô Sỹ Hán – cựu phó tổng giám đốc, trưởng ban quản lý dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – TISCO.
Ngoài ra còn có 14 bị can khác bị đề nghị truy tố về cùng tội danh trên.
Điều chỉnh hợp đồng tăng 138 triệu USD không có cơ sở
Theo kết luận điều tra, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – Công ty Gang thép Thái Nguyên do Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên làm chủ đầu tư, cấp quyết định đầu tư là HĐQT VNS.
Bộ Công thương, Chính phủ chỉ là cấp có thẩm quyền cho chủ trương đầu tư dự án, không có thẩm quyền quyết định đầu tư cũng như tổ chức đấu thầu, ký hợp đồng, thanh quyết toán dự án.
Trên cơ sở đề nghị của VNS, Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công thương) và ý kiến các bộ ngành liên quan, từ tháng 4-2005 Thủ tướng ký văn bản đồng ý chủ trương đầu tư dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên.
Các nguồn vốn huy động gồm vốn tự có của chủ đầu tư, vốn vay ngân hàng và vay tín dụng ưu đãi của Nhà nước.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, ông Nguyễn Kim Sơn, chủ tịch HĐQT VNS, đã ký quyết định phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án với tổng mức đầu tư là hơn 3.800 tỉ.
Đơn vị trúng thầu là Tập đoàn Khoa học công nghệ và thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC). Tháng 7-2007, ông Trần Trọng Mừng, tổng giám đốc TISCO, đã ký hợp đồng số 01 EPC với đại diện của MCC.
Giá trị hợp đồng hơn 160 triệu USD, là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.
Từ tháng 8-2008, sau hơn 11 tháng khởi công xây dựng nhưng MCC chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, chưa triển khai thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu nhưng lại có nhiều văn bản gửi TISCO đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng.
Không những thế, MCC còn có văn bản đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC với tổng chi phí tăng thêm là hơn 138 triệu USD không có cơ sở.
Tuy nhiên bị can Trần Trọng Mừng đã ký văn bản gửi Bộ Công thương và VNS đề nghị “cho giải quyết đặc cách” phạm vi được điều chỉnh về giá thiết bị và các chi phí khác đối với dự án.
Bị can Nguyễn Trọng Khôi, phó tổng giám đốc VNS, đã ký văn bản gửi Bộ Công thương, trong đó có nội dung: “Để cùng chia sẻ khó khăn với MCC, chủ đầu tư sẽ đề nghị lên các cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết điều chỉnh đối với phần xây dựng (phần C) của hợp đồng…”.
Năm 2012, bị can Trần Văn Khâm ký văn bản gửi VNS xin ý kiến chấp thuận điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án. Tiếp đó VNS xin ý kiến Bộ Công thương và bộ này có văn bản đề nghị Thủ tướng xem xét chấp thuận việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỉ, tăng hơn 4.200 tỉ.
Thiệt hại hơn 830 tỉ đồng
Theo kết luận điều tra, MCC đã tự ý dừng hợp đồng, rút hết người về nước sau hơn 11 tháng khởi công khi chưa triển khai thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu. Không những thế, MCC còn đề nghị kéo dài thời gian và tăng giá hợp đồng EPC thêm 138 triệu USD.
Với chức trách nhiệm vụ được giao, các bị can Trần Trọng Mừng, Mai Văn Tinh, Đậu Văn Hùng và đồng phạm đã không chỉ đạo áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, báo cáo người có thẩm quyền xem xét hủy đấu thầu, thu hồi tiền tạm ứng mà quyết tâm bằng mọi biện pháp tiếp tục thực hiện dự án.
Các bị can là người có chức vụ, quyền hạn nhận thức rõ theo quy định pháp luật thì hợp đồng EPC số 01 không được phép điều chỉnh trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.
Theo quy định MCC phải chịu trách nhiệm lựa chọn, ký hợp đồng, trực tiếp thanh toán cho nhà thầu phụ thực hiện phần C hợp đồng nhưng các bị can đã chỉ đạo, tổ chức đàm phán với MCC tách phần C ra khỏi hợp đồng để TISCO tổ chức thực hiện và chịu mọi rủi ro.
Các bị can còn chỉ đạo đơn vị có chức năng tại VNS, TISCO tham mưu đề xuất, ký các văn bản báo cáo đề nghị Bộ Công thương báo cáo Thủ tướng cho điều chỉnh chi phí phần C, điều chỉnh hợp đồng EPC số 01.
Cũng theo kết luận điều tra, tính đến ngày 31-12-2018, TISCO đã đầu tư cho dự án hơn 4.400 tỉ, trong đó vốn vay VDB Bắc Kạn – Thái Nguyên là 1.400 tỉ, vay VietinBank Hà Nội 1.600 tỉ. Đến nay dự án đã quá thời hạn được phê duyệt gần 10 năm nhưng vẫn chưa hoàn thành.
Cơ quan điều tra xác định số tiền hơn 830 tỉ đồng thực tế TISCO đã trả các ngân hàng từ khi dự án chậm tiến độ, dừng thi công đến thời điểm vụ án bị khởi tố là hậu quả thiệt hại của vụ án.
Ông Hoàng Trung Hải vi phạm gì?
Trước đó ông Hoàng Trung Hải – ủy viên Bộ Chính trị, nguyên bí thư Thành ủy Hà Nội, nguyên ủy viên Ban cán sự Đảng, nguyên phó thủ tướng Chính phủ – đã bị Bộ Chính trị quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo vì có những vi phạm, khuyết điểm nghiêm trọng trong quá trình chỉ đạo thực hiện dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – Công ty Gang thép Thái Nguyên.
Ông Hải bị xác định thiếu trách nhiệm, không xem xét, cân nhắc thấu đáo ý kiến của các bộ, ngành, cho ý kiến không rõ ràng, thiếu chặt chẽ, không đúng hợp đồng EPC số 01#, không đúng quy chế làm việc của Chính phủ đối với việc xem xét một số phát sinh về giá vật liệu xây dựng, điều chỉnh giá trị hợp đồng gói thầu…
THÂN HOÀNG/TT
