Điều đặc biệt về bí thư, chủ tịch 34 tỉnh, thành sau sáp nhập

34 tỉnh, thành phố đồng loạt kiện toàn lãnh đạo sau sáp nhập: Trẻ hơn, mở hơn, và không còn rập khuôn địa phương hóa.

Từ hôm nay 1.7, bộ máy lãnh đạo của 34 tỉnh, thành phố chính thức đi vào vận hành, đánh dấu bước khởi đầu cho một giai đoạn cải cách thể chế mạnh mẽ chưa từng có trong lịch sử tổ chức hành chính hiện đại của Việt Nam. Cùng với việc sáp nhập địa giới, điều đáng chú ý hơn cả chính là một bộ máy mới đang dần hình thành – nơi năng lực, hành động và tư duy quốc gia được đặt cao hơn địa phương tính hay lý lịch chính trị.

Trong 34 bí thư tỉnh ủy, thành ủy được công bố, có tới 29 người không phải người địa phương – một tỷ lệ chiếm hơn 85%. Với đội ngũ chủ tịch UBND tỉnh, tỷ lệ này cũng ở mức gần 62%.

Đây là chỉ dấu rất rõ về chuyển biến tư duy trong công tác cán bộ: không còn đặt nặng xuất thân vùng miền, thay vào đó là yêu cầu về trình độ, năng lực quản trị và phẩm chất chính trị. Trong bối cảnh cải cách thể chế đang đòi hỏi tốc độ và hiệu quả, việc bổ nhiệm cán bộ “ngoại tỉnh” không còn là điều lạ, mà trở thành một giải pháp chủ động nhằm chống lại tư duy cục bộ, khép kín.

Sự luân chuyển xuyên địa phương cũng tạo điều kiện để bộ máy vận hành theo hướng chuyên nghiệp hóa, giảm thiểu áp lực “nể nang”, đồng thời phá thế “trên nóng – dưới lạnh” vốn tồn tại dai dẳng trong bộ máy hành chính.

Trong số 34 bí thư, có 10 người chưa là Ủy viên Trung ương Đảng. Điều này không phản ánh sự suy giảm chất lượng nhân sự, mà ngược lại, cho thấy một nỗ lực mở rộng không gian thử thách, tạo điều kiện cho thế hệ kế cận trưởng thành từ thực tiễn quản trị cấp tỉnh.

Không ít người trong danh sách này từng kinh qua nhiều vị trí lãnh đạo, có kinh nghiệm ở cả cấp sở, ngành lẫn Trung ương. Việc chưa phải là Ủy viên Trung ương lúc này không đồng nghĩa với “thiếu chuẩn”, mà là lời mời tham gia một quá trình “ứng cử bằng hành động”.

Cùng với đó, có 3 bí thư xuất thân từ lực lượng vũ trang – thể hiện sự kết hợp giữa kỷ luật – thực chiến – tư duy tổ chức trong một số địa phương trọng yếu.

Độ tuổi trung bình của đội ngũ bí thư và chủ tịch UBND tỉnh, thành sau sáp nhập là khoảng 52 tuổi – cho thấy sự cân bằng giữa độ chín chính trị và sức bật hành động. Đáng chú ý, có 8 lãnh đạo dưới 50 tuổi, trong đó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng Lê Hải Hòa là trẻ nhất (45 tuổi).

Song song với đó, những gương mặt giàu kinh nghiệm vẫn tiếp tục được tín nhiệm, như Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên (68 tuổi) hay Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu (60 tuổi). Cách dùng người này cho thấy sự linh hoạt trong tư duy tổ chức cán bộ, không tuyệt đối hóa tuổi tác, mà đặt hiệu quả công việc làm chuẩn.

Về trình độ chuyên môn, hơn 80% bí thư và hơn 85% chủ tịch UBND có bằng thạc sĩ hoặc tiến sĩ – trong đó có tổng cộng 21 người là tiến sĩ. Đây không chỉ là tín hiệu về chuẩn hóa học thuật, mà còn cho thấy sự dịch chuyển từ đội ngũ “chính trị viên” sang lớp lãnh đạo hành chính chuyên sâu.

Nhiều cán bộ lãnh đạo mới từng học tập ở nước ngoài, có kinh nghiệm điều hành thực tế trong các lĩnh vực như đầu tư, quản lý đô thị, chuyển đổi số… – điều hứa hẹn sẽ tạo nên một môi trường lãnh đạo địa phương hiện đại, gần với yêu cầu hội nhập.

Sắp xếp lãnh đạo không phải là đích đến, mà chỉ là điểm xuất phát cho một chặng đường đầy thử thách. Bộ máy sau sáp nhập sẽ đứng trước nhiều áp lực: phải duy trì ổn định, thúc đẩy phát triển, xóa bỏ chồng chéo, tinh gọn bộ máy và đồng thời không để người dân cảm thấy xa lạ với cái mới.

Thành công không thể đo bằng độ “ổn” của cơ cấu, mà bằng hiệu quả điều hành thực tiễn, bằng sự hài lòng của người dân, và bằng những chỉ số phát triển bền vững trong những năm tới. Trong cuộc đua đó, từng cán bộ đứng đầu sẽ tự chứng minh bằng hành động, chứ không phải bằng danh sách chức danh.

Một bộ máy mới đang lên hình. Không phải ai có tuổi trẻ là tiến bộ. Không phải ai vào Trung ương mới là nòng cốt. Nhưng chính sự kết hợp giữa cũ – mới, giữa Trung ương – địa phương, giữa truyền thống – cải cách đang tạo nên một bước chuyển chưa từng có.

Đây không chỉ là sáp nhập tỉnh, mà là sáp nhập tư duy và chuẩn mực lãnh đạo. Và nếu vận hành đúng hướng, 34 địa phương sẽ không chỉ là “tỉnh mới”, mà là hình mẫu mới cho một thế hệ lãnh đạo dấn thân, chuyên nghiệp và hành động vì dân.

Thảo Nguyên