Đề xuất xử lý hình sự với hành vi mua bán thai nhi

Ngày 24/6, Quốc hội Việt Nam đã tiến hành thảo luận về dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi). Một trong những vấn đề nổi bật được các đại biểu nêu ra là tình trạng mua bán thai nhi – một hành vi mới xuất hiện và chưa được quy định rõ ràng trong pháp luật hiện hành. Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) và nhiều đại biểu khác đã nhấn mạnh sự cần thiết phải bổ sung quy định pháp luật để xử lý hành vi này, bảo vệ quyền lợi của thai nhi và các bà mẹ mang thai.

Theo báo cáo của Bộ Công an, từ năm 2018 đến năm 2022, cả nước đã phát hiện 394 vụ với 837 đối tượng vi phạm liên quan đến mua bán người. Đáng chú ý, trong năm 2022, số vụ mua bán người trong nước đã chiếm đến 45% tổng số vụ, cho thấy xu hướng gia tăng của tội phạm này ngay trên lãnh thổ Việt Nam.

Liên Hợp Quốc đã xác định mua bán người là một trong bốn loại tội phạm nguy hiểm nhất thế giới. Sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội như Zalo, Facebook đã tạo điều kiện cho các đối tượng phạm tội dễ dàng dụ dỗ, kết nối và thực hiện hành vi mua bán người, thậm chí ngay trong nội địa.

Đại biểu Trần Khánh Thu cho biết, một xu hướng đáng lo ngại khác là tình trạng mua bán thai nhi. Đây là hành vi bắt đầu diễn ra từ thời điểm mang thai đến khi đứa trẻ chưa chào đời, gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong công tác xử lý do thiếu cơ sở pháp lý.

Theo pháp luật hình sự hiện hành, một đứa trẻ chỉ được coi là con người và có quyền công dân khi được sinh ra. Thai nhi trong bụng mẹ chưa được điều chỉnh để xem xét là đối tượng của hành vi phạm tội. Điều này dẫn đến việc các cơ quan chức năng không có cơ sở, căn cứ pháp lý để xử lý hành vi mua bán thai nhi. Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa – Vũng Tàu) nhận định rằng việc mua bán thai nhi bắt đầu từ thời điểm mang thai đến khi đứa trẻ chưa chào đời, do đó chưa có hậu quả cụ thể xảy ra, gây khó khăn cho công tác xử lý.

Theo đó, Đại biểu Thạch Phước Bình (Trà Vinh) nhấn mạnh rằng, theo các công ước quốc tế, trẻ em bao gồm cả thai nhi cần được bảo vệ ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Việc mua bán thai nhi vi phạm nghiêm trọng quyền con người và quyền trẻ em. Điều này đòi hỏi các quốc gia, trong đó có Việt Nam, phải có những quy định pháp lý cụ thể để bảo vệ quyền lợi của thai nhi.

Ông Bình cũng cho biết, một số quốc gia đã quy định rõ ràng hành vi mua bán thai nhi là tội phạm. Ví dụ, một số bang của Mỹ đã cấm mua bán thai nhi và coi đó là hành vi phạm tội nghiêm trọng. Việt Nam có thể tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia này để hoàn thiện hệ thống pháp luật của mình.

Việc bổ sung quy định pháp luật về mua bán thai nhi sẽ thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của thai nhi, phù hợp với các giá trị đạo đức và nhân văn. Điều này cũng giúp ngăn ngừa, ngăn chặn từ xa các hành vi vô đạo đức và bảo vệ sự an toàn cho thai nhi và bà mẹ mang thai.

Đại biểu Thạch Phước Bình lo ngại rằng hành vi mua bán thai nhi có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp, nhất là khi các vụ việc này thường liên quan đến các đường dây tội phạm có tổ chức. Việc bổ sung quy định pháp luật sẽ giúp cơ quan chức năng có cơ sở pháp lý để xử lý triệt để các vụ việc, bảo vệ thai nhi và bà mẹ mang thai khỏi những hành vi cưỡng bức, ép buộc phải bán con mình.

Đáng chú ý, các đại biểu Quốc hội đã nhất trí rằng cần sớm bổ sung quy định pháp luật để xử lý hành vi mua bán thai nhi. Việc này không chỉ giúp ngăn chặn các hành vi vô đạo đức, bảo vệ quyền lợi của thai nhi và bà mẹ mang thai, mà còn thể hiện sự cam kết của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền con người và quyền trẻ em, phù hợp với các công ước quốc tế và các giá trị đạo đức, nhân văn.

Bích Ngân