Đề xuất Chính phủ nhiệm kỳ tới giảm 2 bộ lớn

Đề xuất Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 hợp nhất Bộ Tài chính và Bộ KH-ĐT thành Bộ Tài chính Kế hoạch đầu tư, Bộ GTVT và Bộ Xây dựng thành Bộ Giao thông và Xây dựng.

Bộ Nội vụ chiều qua tổ chức hội thảo góp ý “Báo cáo đề xuất, kiến nghị cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026”.

Thứ trưởng Triệu Văn Cường cho biết, luật Tổ chức Chính phủ năm 2015 đã thể chế hóa nhiều vấn đề liên quan đến tính chất, vị trí, chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ của Chính phủ. Tuy nhiên, từ nhiệm kỳ khóa 12 đến nay, bộ máy Chính phủ hầu như không có thay đổi đáng ghi nhận, bộ máy hành chính nhà nước chưa cải cách tương ứng, đồng bộ với cải cách kinh tế.

Để thực hiện Nghị quyết số 18 TƯ về tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, Thứ trưởng nhấn mạnh, cần nghiên cứu cắt giảm số lượng các bộ, cơ quan ngang bộ xuống mức phù hợp thông qua việc tái cơ cấu lại các bộ, cơ quan ngang bộ, sáp nhập các bộ có nhiệm vụ, chức năng gần nhau. Việc này vừa giảm số lượng, vừa khắc phục tình trạng trùng, lấn nhiệm vụ, chức năng giữa một số bộ, đúng theo nguyên tắc: bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực.

Hợp nhất 4 bộ

Theo Phó viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ) Lê Anh Tuấn, cơ cấu chính phủ tại nhiều nước có quy mô dân số, kinh tế lớn hơn Việt Nam nhiều lần nhưng số lượng các bộ, cơ quan ngang bộ thường dao động con số dưới 20. Pháp có 18 bộ, Singapore có 16 bộ, Hoa Kỳ có 15 bộ, Đức có 14 bộ…

“Điều dễ nhận thấy là ở các nước phát triển, cơ cấu Chính phủ thường gọn nhẹ hơn so với các nước khác. Số bộ ít hơn, nghĩa là các đầu mối quản lý tinh giản hơn. Bên cạnh đó, số ‘siêu bộ’ của họ lại nhiều hơn”, ông Tuấn so sánh.

Ở Việt Nam, cơ cấu tổ chức của Chính phủ khóa 13 và 14 được giữ nguyên như khóa 12 gồm 22 bộ, cơ quan ngang bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ.

“Thực tiễn tổ chức Chính phủ mấy nhiệm kỳ vừa qua cho thấy, việc sắp xếp, sáp nhập các bộ thành bộ quản lý đa ngành chưa thật sự đi liền với việc điều chỉnh sâu về chức năng, cắt giảm, lồng ghép nhiệm vụ mà chủ yếu được thực hiện trên cơ sở hợp nhất các bộ đơn ngành, dẫn đến khối lượng công việc, phạm vi lĩnh vực quản lý của bộ trở nên phức tạp.

Việc sáp nhập một số bộ thành bộ đa ngành, đa lĩnh vực không kèm theo tái cơ cấu lại cấu trúc bên trong của các bộ. Do vậy, tổ chức bộ máy bên trong bộ, cơ quan ngang bộ trở nên cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, số đầu mối đơn vị hành chính tăng cao”, ông Tuấn phân tích.

Do đó, cần nghiên cứu để xác định số lượng Phó Thủ tướng và số lượng các bộ, cơ quan ngang bộ hiện nay cho phù hợp. Việc bố trí nhiều Phó Thủ tướng thực chất là một cấp trung gian, lẫn giữa quyền và trách nhiệm của bộ trưởng với tư cách là người đứng đầu ngành và lĩnh vực, đồng thời không phù hợp với nguyên tắc đảm bảo quyền và trách nhiệm của Thủ tướng.

Vì vậy, ông đề xuất cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026, sẽ rút gọn số bộ, cơ quan ngang bộ từ 22 xuống 20 bộ, cơ quan ngang bộ, bằng việc hợp nhất Bộ Tài chính và Bộ KH-ĐT thành Bộ Tài chính Kế hoạch đầu tư, Bộ GTVT và Bộ Xây dựng thành Bộ Giao thông và Xây dựng.

Bên cạnh đó, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ giữa một số bộ, cơ quan ngang bộ như giữa Bộ KH-CN với Bộ GD-ĐT; giữa Bộ Văn hóa, TT-VH-DL, Bộ KH-CN, Bộ Công Thương, Bộ Nội vụ.

Cụ thể, ông Tuấn đề xuất thành lập lại Bộ Giáo dục và chuyển đào tạo về Bộ Khoa học công nghệ; đổi tên Bộ Khoa học công nghệ thành Bộ Khoa học công nghệ và Đào tạo. Đồng thời, điều chuyển việc đào tạo nghề từ Bộ LĐ-TB-XH về Bộ Khoa học công nghệ và đào tạo.

Đồng thời, điều chuyển việc đào tạo nghề về Bộ LĐ-TB-XH. Thành lập Bộ Công Thương và Du lịch; Bộ Văn hóa Thể thao và Thanh niên.

Về cơ cấu nhân sự của Chính phủ, ông Tuấn đề nghị gồm: Thủ tướng, 4 Phó Thủ tướng, 20 Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

Ông Lê Anh Tuấn cho rằng, mô hình giả định về cơ cấu Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 nếu được hiện thực hóa sẽ là một bước đổi mới quan trọng để thực hiện các quan điểm của Đảng về xây dựng một Chính phủ tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Chỉ nên có 1 đến 2 Phó Thủ tướng

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học cho rằng, muốn có một cơ cấu Chính phủ tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả cần phải đánh giá, rà soát và làm rõ chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ, tránh tình trạng chồng chéo, trùng lắp.

Nhiều ý kiến cho rằng, cần đề xuất 2 phương án về cơ cấu tổ chức Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 và đề xuất phương án lựa chọn.

Về đề xuất hợp nhất giữa các bộ với nhau và điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ, các đại biểu đều tán thành đề xuất trên.

Về cơ cấu nhân sự của Chính phủ, các đại biểu đều cho rằng, Phó Thủ tướng chỉ nên có từ 1 đến 2 người. Cùng với đó, tinh gọn bộ máy Chính phủ phải gắn với thể chế kinh tế thị trường mới đáp ứng được yêu cầu phát triển nhanh và bền vững kinh tế xã hội.

Xác định được những nhiệm vụ nào Chính phủ phải thực hiện, những nhiệm vụ nào do DN và xã hội thực hiện. Cơ cấu tổ chức Chính phủ nhỏ nhưng phục vụ xã hội lớn, đề cao tính quản trị nhà nước và đề cao dân chủ.

Tuy nhiên, một số ý kiến lo ngại tinh gọn, giảm bớt bộ máy là nhiệm vụ rất khó khăn, “thành lập mới thì dễ nhưng phá bỏ thì vô cùng khó khăn”, cho nên phải xác định rõ và quyết tâm vượt qua khó khăn, thực tế là phải vượt qua chính mình. Và nếu giảm được từ 22 bộ xuống còn 20 bộ đã là một thành công.

Thu Hằng/VNN