Đảo vườn giữa sông Sài Gòn: Không gian giải trí mới tại TP HCM
Sông Sài Gòn, với chiều dài khoảng 256 km, chảy qua các tỉnh Bình Phước, Tây Ninh, Bình Dương và TP HCM, được ví như “dải lụa mềm” uốn lượn qua lòng thành phố, tạo ra các bán đảo đẹp như Thanh Đa và Thủ Thiêm. Đoạn sông chảy qua TP HCM dài khoảng 80 km, được xem là một tài sản quan trọng của thành phố nhưng hiện tại chưa được khai thác hiệu quả do quá trình phát triển hành lang bờ sông chưa đồng bộ. Nhằm nâng cao giá trị và tiềm năng của sông Sài Gòn, TP HCM đang tiến hành điều chỉnh quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn 2060, xác định sông Sài Gòn là trung tâm và điểm nhấn trong các quy hoạch này.
Trong bối cảnh đó, liên danh tư vấn Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam Toàn cầu (AVSE Global) cùng Viện Quy hoạch Vùng Paris (IPR) đã đưa ra nhiều đề xuất phát triển toàn diện hành lang sông Sài Gòn. Một trong những ý tưởng nổi bật là xây dựng các đảo vườn trên sông đoạn qua khu trung tâm, nhằm bố trí dịch vụ vui chơi, giải trí, và thu hẹp không gian hai bờ giữa quận 1 và Thủ Thiêm.
Xây dựng đảo vườn
Liên danh tư vấn đề xuất xây dựng các đảo vườn trên sông Sài Gòn thuộc phân khu thứ 4 – vùng lõi giao giữa quận 1 và Thủ Thiêm. Theo đó, các đảo vườn này sẽ đảm nhận vai trò là điểm “dừng chân”, kết nối các cầu đi bộ khi được thành phố bổ sung xây dựng. Ý tưởng này không chỉ nhằm tạo liên kết, thu hẹp không gian hai bờ mà còn tạo ra những điểm nhấn du lịch, giải trí hấp dẫn cho khu vực trung tâm.
Các đảo vườn có thể xây dựng cố định hoặc nổi, được bố trí gần bờ nơi có dòng chảy chậm, nhằm hạn chế ảnh hưởng đến việc đi lại của tàu thuyền. Trên các đảo, sẽ có các hoạt động giải trí như quán cà phê, nhà hàng nổi, hồ bơi… tạo điều kiện tăng trải nghiệm vượt sông cũng như mang lại một không gian giải trí mới mẻ cho người dân và du khách.
Ngoài việc xây dựng các đảo vườn, liên danh tư vấn cũng đề xuất phát triển khu vực này thành một khu phức hợp đa chức năng với các công trình hiện đại, tạo điểm nhấn thể hiện sự phát triển của TP HCM. Cụ thể, khu vực cảng Khánh Hội, quận 4, được hướng đến là cụm văn hóa sáng tạo với không gian công cộng sôi động. Khu Tân Thuận, quận 7, được đề xuất chuyển đổi thành trung tâm đổi mới và sản xuất công nghệ xanh, phát triển đô thị bền vững. Cuối cùng là đoạn hợp lưu sông Sài Gòn qua quận 7 và Nhà Bè, được đề xuất bảo tồn không gian tự nhiên, tạo cảnh quan thu hút du khách.
Phân khu phát triển dọc sông Sài Gòn
Theo nghiên cứu của liên danh tư vấn, dọc sông Sài Gòn đoạn chảy qua TP HCM có nhiều vùng lãnh thổ và môi trường khác nhau, nên nhóm đã chia thành 4 phân khu để phát triển dựa trên những lợi thế và đặc trưng riêng ở mỗi khu vực. Các phân khu khác ngoài trung tâm bao gồm:
Phân Khu 1: Cuối sông Sài Gòn băng qua huyện Củ Chi nối thị xã Bến Cát (Bình Dương). Khu vực này nhiều đoạn còn hoang sơ nên nhóm đề xuất phát triển các công viên tự nhiên nhằm bảo tồn, kết hợp nâng cao nền nông nghiệp, cảnh quan, kết nối các bản sắc, di sản ở TP HCM.
Phân Khu 2: Phía Đông TP HCM, phần lớn nằm trên ranh giới giữa thành phố và Bình Dương. Đoạn này có cảnh quan là vùng ven đô thị, nên có thể hình thành không gian “giao thoa” giữa thành thị và nông thôn. Tại đây sẽ phát triển “công viên nông nghiệp” kết hợp giải trí, sinh thái, du lịch…
Phân Khu 3: Bán đảo Thanh Đa (Bình Thạnh) và vùng phụ cận, hướng đến hình thành công viên trung tâm đa chức năng, bảo tồn và phát triển lá “phổi xanh” cuối cùng giữa lòng thành phố.
Đề xuất phát triển đảo vườn và hành lang sông Sài Gòn được lấy cảm hứng từ các mô hình thành công trên thế giới, đặc biệt là từ bờ sông Seine (Pháp) và quá trình tái phát triển bến cảng cũ tại Bordeaux. Bờ sông Bordeaux từng được giải quyết mối quan hệ với sông Garonne nhờ thiết kế “bến cảng có vườn” dành cho người đi bộ.
Đơn vị tư vấn cũng tham khảo quá trình tái phát triển Bến cảng nước sâu Copenhagen (Đan Mạch), nơi được thiết lập kết nối kênh trung tâm tại cảng thành phố cũ. Cảng nước sâu này có không gian công cộng rộng lớn và sôi động với các hoạt động giải trí cho du khách và cư dân. Đồng thời, bến cảng cũng được cải thiện khả năng tiếp cận bờ biển và tính liên tục của đường đi bộ dọc kênh, buýt sông cũng như cầu đi bộ.
Đáng chú ý, việc phát triển các đảo vườn và hành lang sông Sài Gòn không chỉ giúp tạo ra những không gian giải trí, thư giãn mới mẻ cho người dân và du khách, mà còn góp phần nâng cao giá trị cảnh quan, môi trường và kinh tế của khu vực. Đồng thời, việc xây dựng các đảo vườn còn giúp thu hẹp không gian hai bờ, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa quận 1 và Thủ Thiêm, mang lại nhiều cơ hội phát triển mới cho TP HCM.
Vào tháng 6 năm ngoái, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Văn Nên cùng đoàn công tác của thành phố đã tham quan sông Seine để học hỏi kinh nghiệm quy hoạch phát triển dòng sông nổi tiếng này. Những kinh nghiệm và bài học từ các dự án quốc tế như bờ sông Seine, bờ sông Garonne và cảng Copenhagen sẽ là cơ sở quan trọng để TP HCM hiện thực hóa tầm nhìn phát triển sông Sài Gòn.
Theo đó, đề xuất phát triển đảo vườn và hành lang sông Sài Gòn của liên danh tư vấn AVSE Global và IPR là một bước đi chiến lược nhằm nâng cao giá trị và tiềm năng của sông Sài Gòn, biến dòng sông này thành một trung tâm và điểm nhấn quan trọng trong quy hoạch phát triển TP HCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060. Những hòn đảo vườn không chỉ đóng vai trò là điểm dừng chân, tạo liên kết đôi bờ mà còn là những điểm nhấn du lịch, giải trí hấp dẫn, góp phần tạo nên một thành phố hiện đại, phát triển bền vững và giàu sức sống.
Bích Ngân
