ĐÀM PHÁN THUẾ QUAN: KHÔNG LÙI BƯỚC
Theo dõi sát các vòng đàm phán song phương và những cuộc gặp bên lề trong thời gian gần đây, có thể nhận ra một chuyển biến căn bản trong cách Việt Nam tiếp cận Mỹ. Không còn là tư thế “xin giảm thuế để thoát danh sách”, Việt Nam đang định hình một thế trận dài hạn, đi thẳng vào những lĩnh vực then chốt mà Mỹ đang khát cầu: năng lượng hạt nhân dân sự và công nghệ lõi.
Trong một bước đi khiến giới quan sát bất ngờ, Việt Nam chủ động đề xuất tái khởi động điện hạt nhân, không bằng một nghị quyết mang tính biểu tượng, mà bằng một thỏa thuận cụ thể với Westinghouse – một trong số rất ít tập đoàn sở hữu công nghệ độc lập, không phụ thuộc vào Nga hay Trung Quốc. Trong bối cảnh thế giới thiếu hụt năng lượng ổn định, khi khí hóa lỏng ngày càng bị chi phối bởi địa chính trị và năng lượng tái tạo vẫn chưa thể gánh được nền công nghiệp hiện đại, điện hạt nhân không còn là một lựa chọn xa xỉ mà trở thành lời giải bắt buộc cho những quốc gia muốn giữ được vị thế công nghiệp lâu dài. Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên và duy nhất tái khẳng định điều đó ở cấp chính sách. Không đi xin viện trợ. Không yêu cầu ưu đãi. Chỉ đơn giản là trình bày một kế hoạch có đối tác, có lộ trình và có tính khả thi.
Ở lĩnh vực công nghệ, trong khi nhiều quốc gia còn do dự trước các lĩnh vực mang tính chiến lược, Việt Nam lại bước thẳng vào không gian mà Mỹ đang xem là “mặt trận cạnh tranh ảnh hưởng”: công nghệ cao, internet vệ tinh, trí tuệ nhân tạo và quốc phòng kỹ thuật số.
Những cái tên như SpaceX, Lockheed Martin, Google và Excelerate Energy – bốn trong số các tập đoàn công nghệ và công nghiệp hàng đầu của Mỹ – đồng loạt tuyên bố mở rộng hợp tác tại Việt Nam.
Trong đó, SpaceX được cấp phép sở hữu 100% vốn, điều hiếm hoi ngay cả ở các nền kinh tế phát triển. Nhưng điều Việt Nam theo đuổi không chỉ là mạng vệ tinh cho vùng sâu vùng xa, mà là một chỗ đứng trong hạ tầng số toàn cầu.
Google, vốn được biết đến là gã khổng lồ công nghệ, giờ đây còn đảm nhận vai trò đối tác kỹ thuật trong các cuộc đàm phán thương mại – cho thấy sự thay đổi căn bản trong quan hệ giữa một nền kinh tế số mới nổi và một siêu cường công nghệ đang cần đối tác trung lập.
Lockheed Martin không chỉ hiện diện ở lĩnh vực hàng không – vũ trụ, mà còn được mở lối để Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng quốc phòng Mỹ – một cửa ngõ chiến lược để tiếp cận trình độ công nghiệp quốc phòng cao cấp.
Với Excelerate Energy, Việt Nam không chỉ tiếp nhận đầu tư, mà chủ động giảm thuế nhập khẩu LNG từ 5% xuống 2%, kèm theo một biên bản ghi nhớ với PVGas – thể hiện rõ tinh thần hợp tác có điều kiện, không dựa vào sự dễ dãi từ bất kỳ phía nào.
Ở tầm nhìn xa hơn, khi Hoa Kỳ tìm kiếm những đối tác cung cấp năng lượng ổn định, không phụ thuộc vào Nga hay Trung Quốc, một thị trường công nghệ đủ mở nhưng không dễ bị thao túng, và một đối tác độc lập về chính trị, Việt Nam nổi lên như lựa chọn hiếm hoi có thể đáp ứng cả ba.
Nhưng điều tạo nên khác biệt không nằm ở chỗ “đáp ứng được”, mà ở chỗ Việt Nam không muốn làm vệ tinh cho bất kỳ cực nào. Tư thế được xác lập là của một người chơi có nguyên tắc. Mọi kết nối được thiết lập trên nền tảng cân bằng lợi ích và tôn trọng chủ quyền.
Khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế với hàng hóa Việt Nam, không ít người cho rằng đàm phán thương mại sẽ sụp đổ. Nhưng thay vì phản ứng theo cảm xúc, Việt Nam chọn cách không chờ đợi, không né tránh, không giận dữ. Chỉ đơn giản là tiếp tục đi, với chiến lược đã được chuẩn bị từ trước. Đàm phán có thể gián đoạn. Nhưng chiến lược thì không bị ngắt quãng. Đó chính là sự khác biệt làm nên bản lĩnh.
Thu An
