Chuyên gia lý giải gì hiện tượng hàng nghìn cú sét dội xuống Hà Nội trong sáng nay?
Sấm sét là hiện tượng thời tiết thường thấy ở nhiều nơi trên thế giới, và Việt Nam không phải là ngoại lệ. Theo các chuyên gia khí tượng, sấm sét thường xuất hiện nhiều nhất vào đầu mùa mưa, thời điểm các khối khí nóng và lạnh giao tranh. Đây là giai đoạn khí hậu đầy biến động, đặc biệt là sau một thời gian dài nắng nóng và khô hạn.
Theo Trung tâm Mạng lưới Khí tượng Thủy văn Quốc gia (Tổng cục Khí tượng Thủy văn), trong sáng ngày 5/6, khu vực Hà Nội đã chứng kiến sấm sét dày đặc ở nhiều quận, huyện. Các khu vực như Thường Tín, Phú Xuyên, Thanh Oai và Ứng Hòa là những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Dữ liệu quan trắc cho thấy từ 6 giờ đến 7 giờ sáng, có 3.513 cú sét được ghi nhận, trong đó có 2.322 cú sét đánh xuống đất. Từ 7 giờ đến 8 giờ, số lượng tăng lên 4.060 cú sét, với 2.855 cú sét đánh xuống đất. Từ 8 giờ đến 9 giờ, có 2.642 cú sét, trong đó 1.848 cú sét đánh xuống đất. Tổng cộng, trong một buổi sáng, Hà Nội đã hứng chịu khoảng 7.025 cú sét đánh xuống đất.
Phó trưởng phòng Dự báo Thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ông Vũ Anh Tuấn, đã giải thích rằng nguyên nhân của đợt mưa và sấm sét này là do ảnh hưởng của rãnh áp thấp đi qua Bắc Bộ, bị nén yếu bởi một bộ phận không khí lạnh từ phía Bắc. Những đợt mưa vào tháng 5 và 6 thường kèm theo nhiều dông, gây ra lốc sét và mưa đá. Đây là thời điểm mà các khối khí nóng và lạnh giao tranh mạnh mẽ, tạo ra các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Việt Nam nằm ở tâm dông châu Á, một trong ba tâm dông trên thế giới, có hoạt động sấm sét mạnh mẽ. Mùa dông ở Việt Nam kéo dài, với số ngày dông trung bình là 100 ngày mỗi năm và số giờ dông trung bình là 250 giờ một năm. Hàng năm, Việt Nam hứng chịu khoảng 2 triệu cú sét. Tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, vùng trung du phía Bắc và đồng bằng Nam bộ. Sấm sét là một trong những loại thiên tai nguy hiểm nhất, có tính sát thương cao, với nhiệt độ của một tia sét có thể gấp 5 lần nhiệt độ Mặt trời.
Hiện nay, Việt Nam có một mạng lưới định vị sét gồm 18 trạm, được kết nối với hệ thống định vị sét quốc tế. Mạng lưới này được thiết kế để phát hiện, định vị, phân tích, hiển thị, lưu trữ và phân phối số liệu theo thời gian thực về các sự kiện sét trong mây và xuống mặt đất (CG) và trong mây (IC). Khoảng cách mà các đầu đo có thể phát hiện được sét là từ 400-600 km, cho phép phát hiện sét cả trên biển và khu vực gần biên giới của các nước lân cận Việt Nam.
Trưởng phòng Rada Thời tiết, Trung tâm Mạng lưới Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ông Nguyễn Đức Phương cho biết, với một khoảng không gian rộng, việc thống kê được hơn 400 cú sét đánh xuống đất trong vòng 10 phút là hoàn toàn bình thường. Ví dụ, từ 7 giờ đến 8 giờ sáng ngày 5/6, khu vực Hà Nội và các tỉnh lân cận đã ghi nhận tới 2.855 cú sét, trung bình 475 cú sét đánh xuống đất trong mỗi 10 phút. Thậm chí, có thời điểm trong 1 giây có tới 10 cú sét được ghi nhận.
Trung tâm Mạng lưới Khí tượng Thủy văn Quốc gia hiện đang vận hành hệ thống mạng lưới phát hiện, định vị, và hiển thị thông tin về sét qua trang web hymetnet.gov.vn. Trang web này cung cấp thông tin thời gian thực về sét và rada thời tiết, cho phép người dân theo dõi và nhận cảnh báo nguy cơ sét. Điều này giúp người dân có thể phòng tránh các rủi ro do sấm sét gây ra.
So sánh với các đợt sét trước đó, dữ liệu từ 16 giờ đến 17 giờ ngày 19/5/2024 tại khu vực Nam Đồng Bằng Bắc Bộ đã ghi nhận 3.040 cú sét trong vòng 10 phút. Hiện tại, từ 12 giờ đến 13 giờ ngày 5/6/2024, khu vực biển Quảng Ninh gần Vịnh Hạ Long cũng ghi nhận 1.866 cú sét đánh xuống đất, trung bình là 311 cú sét mỗi 10 phút.
Trả lời báo chí, ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn cho biết, trong sáng ngày 5/6, Hà Nội đã trải qua một đợt mưa lớn kèm theo hàng nghìn cú sét. Mưa lớn đã xảy ra tại nhiều quận, huyện của Hà Nội, đặc biệt là Thường Tín, Phú Xuyên, Thanh Oai và Ứng Hòa. Nguyên nhân của đợt mưa này là do rãnh áp thấp đi qua Bắc Bộ bị nén bởi không khí lạnh từ phía Bắc.
Trong những ngày tới, rãnh áp thấp vẫn tồn tại nhưng không khí lạnh sẽ suy yếu và rút dần ra phía Đông, do đó mưa lớn sẽ không còn tập trung nhiều như đêm qua và sáng nay. Lượng mưa sẽ giảm dần nhưng cảnh báo dông lốc, sét và mưa đá vẫn kéo dài đến hết ngày 6/6. Từ ngày 7 đến 9/6, Bắc Bộ có khả năng tiếp tục có mưa rào và dông, cục bộ có mưa vừa và mưa to.
Bản đồ sét là công cụ quan trọng để đo độ dông sét trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Viện Vật lý Địa cầu đã thu thập dữ liệu lịch sử liên quan đến dông sét từ năm 2002, tạo cơ sở cho việc xây dựng bản đồ sét trên phạm vi toàn quốc. Dự án này tổ chức các mạng lưới đo sự phóng điện trên mặt đất qua 8 trạm đếm sét đặt tại Thái Nguyên, Bạc Liêu, Bình Thuận, Phú Yên, Quảng Trị, Mộc Châu, Phú Thụy và Nghĩa Đô. Các dữ liệu này là cơ sở khoa học để thiết lập bản đồ mật độ sét tại Việt Nam.
Tóm laị, sấm sét là một hiện tượng thời tiết nguy hiểm nhưng cũng là một phần tự nhiên của hệ thống khí hậu Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn đầu mùa mưa. Sự hiểu biết và dự báo chính xác về sấm sét giúp giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ người dân. Hệ thống mạng lưới định vị và cảnh báo sét của Việt Nam đang ngày càng được cải thiện, mang lại sự an toàn và thông tin kịp thời cho người dân.
Bích Ngân
