Chủ tịch Quốc hội: Trao cơ chế chính sách đặc thù để 4 tỉnh, thành phát triển bứt phá

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, dù thể chế nước ta là một khuôn khổ thống nhất cho toàn quốc nhưng vẫn thí điểm một số khuôn khổ chính sách mới. Trên cơ sở kết quả thí điểm này chúng ta sẽ tổng kết, đánh giá và nhân rộng trên toàn quốc. Việc thí điểm vì mục tiêu chung cho sự phát triển của quốc gia.

Sáng nay (22/10), Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển của 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An và Thừa Thiên – Huế.

“Nâng trên và đỡ dưới”

Theo Chủ tịch Quốc hội, chủ trương của Đảng ta đều nhất quán “nâng trên và đỡ dưới. Nếu địa phương nào có điều kiện phát triển, đầu tàu, động lực thì có những cơ chế chính sách đột phá mạnh hơn để tạo điều kiện cho phát triển để tạo sự lan toả cho những địa phương khác, cho cả vùng, thậm chí cho cả nước. Còn với những địa phương, địa bàn khó khăn sẽ có những cơ chế chính sách đặc thù giúp họ vươn lên, rút ngắn khoảng cách phát triển với địa phương khác.

Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Thừa Thiên Huế là những địa phương đều có Nghị quyết riêng của Bộ Chính trị về phát triển. Riêng Hải Phòng là một trong những tam giác phát triển của phía bắc (Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh), cực tăng trưởng mạnh. Trong thời gian gần đây Hải Phòng có những bứt phát mạnh mẽ cả về GDP, thu ngân sách, kết cấu hạ tầng, xây dựng nông thôn mới, đầu tư nhiều cho các xã. Còn với những huyện có khả năng lên quận cũng được đầu tư mạnh mẽ.

Khẳng định nhu cầu phát triển của Hải Phòng là rất lớn, ông Vương Đình Huệ cho biết thành phố này xác định tầm nhìn không chỉ là một cực tăng trưởng mà còn là động lực tăng trưởng của khu vực và cả nước.

Với Thừa Thiên Huế, Chủ tịch Quốc hội cho biết trước đây Bộ Chính trị đã có Nghị quyết phấn đấu đưa địa phương này trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Quá trình tổ chức thực hiện, Huế đã có tốc độ phát triển tốt. Tuy nhiên, phần đặc thù nông thôn của Huế có xuất phát điểm khó khăn, khó đạt được tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương. Trên cơ sở tổng kết đánh giá 10 năm thực hiện Nghị quyết Bộ Chính trị đã có đề xuất, có quyết sách xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố di sản trực thuộc Trung ương với cốt lõi là Cố đô Huế. Do đó các tiêu chí về dân số, thu nhập không nhất thiết như các thành phố trực thuộc khác. Đây là cơ chế chính sách đặc thù cho thành phố di sản.

Với tỉnh Thanh Hoá, Chủ tịch Quốc hội nhắc lại khi Bác Hồ vào thăm đã nói: “Tỉnh Thanh theo tôi, muốn trở thành một tỉnh kiểu mẫu, nhất định được, vì người đông, đất rộng, của nhiều, chỉ còn thiếu sự điều khiển sắp đặt”. Thanh Hoá đã hiện nay đang phấn đấu trở thành một trong tứ giác phát triển của phía bắc bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh và Thanh Hoá. Bên cạnh đó, Thanh Hoá có động lực phát triển kinh tế Nghi Sơn. Do đó, Chủ tịch Quốc hội cho biết lúc này Thanh Hoá chỉ thiếu cơ chế để tổ chức thực hiện và phát triển.

Nghệ An cũng tương tự như Thanh Hóa, là tỉnh có diện tích lớn, dân số đứng thứ 4 cả nước.

Cho cơ chế tốt mà kết quả không tốt thì không được

Phát biểu tại phiên họp tổ, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, các nghị quyết về cơ chế đặc thù nhằm phát huy tiềm năng lợi thế của các địa phương này, qua đó tăng đóng góp ngân sách, việc làm và đưa các địa phương này trở thành đầu tàu kéo các tỉnh xung quanh.

“Các cơ chế, chính sách của 4 địa phương trình Quốc hội đều được nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng đảm bảo tương quan với các cơ chế, chính sách mà Quốc hội đã cho áp dụng tại 3 thành phố lớn: Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng”, ông Dũng nói.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng nhấn mạnh, 4 địa phương nêu trên mong chờ nhất hai vấn đề lớn: phân cấp đặc quyền cho địa phương, tăng nguồn thu ngân sách cho địa phương để thực hiện các dự án trên địa bàn tỉnh. Tuy vậy, ông đồng tình quan điểm đã cho phép cơ chế như thế thì làm sao nghiên cứu kỹ, đầy đủ, phù hợp với điều kiện đặc thù riêng có từng địa phương.

Về khuôn khổ phạm vi của dự thảo, ông Nguyễn Chí Dũng thông tin, đây là các nội dung được địa phương đề xuất, các bộ ngành thẩm định. Cũng có thể có thêm những cơ chế chính sách khác nhưng do vấn đề thời gian, nên sẽ tiếp tục nghiên cứu thêm và có thể bổ sung trong quá trình thực hiện, ví dụ như đề xuất Hải Phòng có thêm khu thương mại tự do.

“Đặc biệt trong tổ chức thực hiện thế nào phát huy được hết các cơ chế đã trao”, ông Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, vì nếu cho cơ chế rồi mà tăng trưởng vẫn thế, không có đóng góp gì thêm thì ý nghĩa giảm đi rất nhiều. Do đó sẽ bám sát với địa phương xem các chính sách có phát huy được hết không, đánh giá lại. Cơ chế là để làm sao các địa phương thực hiện chủ động, chứ không được lạm dụng. Cơ chế cho tốt nhưng kết quả lại không tốt thì cũng không được.

Cũng trong buổi sáng, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng và các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế.

Ủy ban Tài chính Ngân sách – cơ quan thẩm tra nhất trí ban hành Nghị quyết. Việc này nhằm thể chế hóa các Nghị quyết của Bộ Chính trị, tạo cơ chế huy động nguồn lực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội cho các địa phương này. Hiệu lực thi hành dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2022 và có thời hạn 5 năm.

Cụ thể, một trong 9 chính sách đặc thù được đề nghị là chính sách dư nợ vay. Chính phủ đề xuất để tỉnh Thừa Thiên Huế, Nghệ An được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp. Còn tỷ lệ này của Hải Phòng, Thanh Hóa là 60%. Tổng mức vay và bội chi ngân sách của các tỉnh, thành phố hằng năm do Quốc hội quyết định.

Chính phủ đề xuất, hằng năm, trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách Hải Phòng không quá 70% số tăng thu từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và địa phương. Phần còn lại sau khi thưởng vượt thu và các khoản thu ngân sách trung ương hưởng 100%.

Còn với Thanh Hóa, hằng năm, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho tỉnh không quá 70% số tăng thu từ xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn. Khoản này dùng để đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hoàn thành việc di dân, tái định cư trong Khu kinh tế Nghi Sơn nhằm tạo quỹ đất sạch cho thu hút đầu tư các dự án trọng điểm.

Tương tự, với tỉnh Thừa Thiên Huế và Nghệ An, tỷ lệ này cũng là 70% và việc bổ sung này nhằm thực hiện các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng của địa phương.

Các khoản trung ương bổ sung này cho các địa phương đều không vượt quá số tăng thu so với năm trước và ngân sách trung ương không hụt thu.

Về định mức chi thường xuyên, dự thảo đề xuất các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Thừa Thiên Huế được phân bổ thêm 45% theo tỷ lệ phần trăm số chi tính theo định mức dân số năm 2022 và trong thời gian thực hiện Nghị quyết này.

Về chính sách phí, lệ phí, HĐND TP Hải Phòng và tỉnh Thanh Hóa được quyết định các loại phí, lệ phí chưa trong Danh mục ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí. Với loại phí, lệ phí có trong danh mục, HĐND hai địa phương được điều chỉnh mức hoặc tỷ lệ.

Ngân sách Hải Phòng và Thanh Hóa được hưởng 100% số thu tăng thêm do việc điều chỉnh chính sách phí, lệ phí và không dùng để xác định tỷ lệ phần trăm đối với các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và địa phương.

Với tỉnh Thừa Thiên Huế, phí tham quan di tích trên địa bàn tỉnh được thu đầy đủ vào ngân sách nhà nước (sau khi trừ chi phí được trích để lại cho đơn vị sự nghiệp công lập để trang trải chi phí hoạt động cung cấp dịch vụ thu phí). Ngân sách địa phương được bố trí đầu tư tương ứng số thu phí tham quan nộp vào ngân sách nhà nước để đầu tư trùng tu di tích lịch sử – văn hóa.

“Việc thí điểm chính sách phí, lệ phí phải đảm bảo có lộ trình phù hợp với trình độ và yêu cầu phát triển của địa phương; không gây ra tiêu cực, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội…”, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư nói.

Về thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức, sau khi bảo đảm đủ nguồn thực hiện cải cách tiền lương và các chính sách an sinh xã hội cho cả thời kỳ ổn định ngân sách, HĐND TP Hải Phòng được quyết định sử dụng nguồn còn dư của ngân sách thành phố. Đồng thời, HĐND có thể dùng nguồn cải cách tiền lương còn dư để chi thu nhập bình quân tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan chính quyền, Đảng, đoàn thể do thành phố quản lý theo hiệu quả công việc. Mức chi không quá 0,8 lần quỹ lương cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức thuộc phạm vi quản lý. Mức thu nhập cho các chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt do Hội đồng nhân dân quy định.

Dự thảo Nghị quyết cũng cho phép thành lập Quỹ bảo tồn di sản Huế để bổ sung nguồn lực cho trùng tu, bảo tồn di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh. Quỹ bảo tồn di sản Huế là Quỹ Quốc gia được Chính phủ thành lập và giao cho tỉnh Thừa Thiên Huế trực tiếp quản lý.

Quỹ bảo tồn di sản Huế được tiếp nhận từ nguồn ngân sách nhà nước của các tỉnh, thành trực thuộc Trung ương, từ nguồn tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và các nguồn thu hợp pháp khác; không sử dụng ngân sách của tỉnh Thừa Thiên Huế để hỗ trợ Quỹ. Nguồn thu của Quỹ để đầu tư thực hiện công tác trùng tu, bảo tồn, phát triển giá trị di sản Huế và đầu tư cho các công trình, hạng mục chưa được ngân sách nhà nước đầu tư hoặc đầu tư chưa đủ…

Tùng Lâm