Chống trốn thuế nhưng phải bảo mật thông tin cá nhân

Từ ngày 5/12, Nghị định 126 (NĐ126) của Chính phủ có hiệu lực, cho phép ngành thuế nắm thông tin số dư, chi tiết giao dịch qua tài khoản ngân hàng của cá nhân – công cụ giúp thu thuế tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc này là cần thiết, nhưng quan trọng là cách làm sao cho vừa hiệu quả, vừa tránh ảnh hưởng đến việc bảo mật thông tin khách hàng.

Theo NĐ 126 hướng dẫn Luật Quản lý thuế, từ đề nghị của cơ quan quản lý thuế, ngân hàng thương mại (NHTM) sẽ phải cung cấp thông tin tài khoản thanh toán của từng người nộp thuế bao gồm: Tên chủ tài khoản, số hiệu tài khoản theo mã số thuế đã được cấp, ngày mở tài khoản, ngày đóng tài khoản.

Riêng thông tin giao dịch, số dư tài khoản, số liệu giao dịch của người nộp thuế (NNT) sẽ chỉ được ngân hàng cung cấp khi có đề nghị của thủ trưởng cơ quan quản lý thuế, để phục vụ cho mục đích thanh, kiểm tra xác định nghĩa vụ thuế, cưỡng chế thu thuế theo quy định.

Vấn đề bảo mật thông tin tài khoản của khách hàng cũng được quy định rõ. Theo đó, cơ quan quản lý thuế có trách nhiệm bảo mật thông tin và hoàn toàn chịu trách nhiệm về an toàn của thông tin theo quy định của Luật Quản lý thuế và quy định của pháp luật có liên quan.

Chuyên gia tài chính ngân hàng Cấn Văn Lực cho rằng, cơ quan thuế cần truyền thông rất rõ về chuyện này. “Ngân hàng không phải cung cấp thông tin số dư của mọi khách hàng mà chỉ cung cấp thông tin nhóm đối tượng do cơ quan thuế yêu cầu, chủ yếu là các đối tượng nợ đọng thuế lâu…”, ông Lực giải thích.

Theo ông Lực, nghị định chưa thể quy định chi tiết vấn đề. Bộ Tài chính cần sớm ban hành thông tư hướng dẫn. Ngành thuế và ngân hàng cần ngồi cùng nhau thống nhất về đối tượng, cách thức cung cấp thông tin theo tháng hay theo quý, tiêu chí,….Việc triển khai sau một thời gian cần có đánh giá, tổng kết và rút kinh nghiệm, tránh hiện tượng chậm trễ, đổ lỗi cho nhau.

Ông Lực cũng nhấn mạnh, cả ngân hàng và ngành thuế cần đảm bảo nguyên tắc bảo mật thông tin khách hàng. Ngành thuế sau khi có thông tin của khách hàng phải đảm bảo giữ bí mật, không được tiết lộ cho bên thứ 3, kể cả nội bộ ngành thuế. Bởi nếu thông tin không may lọt vào tay cán bộ thuế có ý đồ xấu, rất có thể được bán cho bên thứ 3, ảnh hưởng tới khách hàng.

Khó xác định thuế nhà thầu trong TMÐT

Nghị định 126 cũng quy định Tổng cục Thuế phối hợp với cơ quan có liên quan xác định, công bố tên, địa chỉ website của nhà cung cấp ở nước ngoài chưa thực hiện đăng ký, kê khai, nộp thuế mà người mua hàng hóa, dịch vụ có thực hiện giao dịch. Trên cơ sở đó, Tổng cục Thuế thông báo cho NHTM để xác định tài khoản giao dịch của nhà cung cấp ở nước ngoài và khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế đối với các giao dịch của người mua là cá nhân ở Việt Nam thanh toán cho tài khoản giao dịch của nhà cung cấp ở nước ngoài.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Chủ nhiệm CLB Đại lý Thuế TP HCM cho rằng, về bản chất, đây là thuế nhà thầu được áp dụng với hoạt động liên quan thương mại điện tử (TMĐT) hoặc trên nền tảng số. Vấn đề không hề dễ dàng đối với phía NH là nhân viên NH chưa chắc đã hiểu rõ về thuế nhà thầu để áp dụng cho đúng, dẫn đến có thể yêu cầu được giữ lại một phần tiền của DN trong khi chưa chắc giao dịch có phát sinh thuế. Mặt khác, bản thân NH cũng không thể tính toán hay xác định được giao dịch có phát sinh thuế hay không để áp dụng đúng đối tượng.

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, 8 tháng đầu năm 2020, cơ quan Thuế xác định có 5.000 tỷ đồng doanh thu từ các hoạt động TMĐT xuyên biên giới, chủ yếu qua 3 nhóm: Bán hàng qua mạng xã hội; Thu nhập từ hoạt động viết các ứng dụng trò chơi, quảng cáo qua Facebook, YouTube…; Các tổ chức, gia đình có hoạt động cho thuê nhà thông qua các trang mạng điện tử (Agoda, Booking…).

“Qua rà soát, tại TP.HCM có 15.528 tổ chức, cá nhân kinh doanh bán hàng trên mạng. Tại Hà Nội, từ năm 2017, Cục Thuế TP Hà Nội đã rà soát và gửi tin nhắn SMS thông báo, hướng dẫn tới 13.422 chủ tài khoản Facebook có các hoạt động kinh doanh bán hàng qua mạng, đến thời điểm hiện tại, có trên 2.000 cá nhân đã đăng ký và được cấp mã số thuế để kê khai, nộp thuế. Theo dữ liệu của các NHTM, số lượng tổ chức, cá nhân mở tài khoản tại các ngân hàng ở Hà Nội là 18.304 tổ chức, cá nhân với tổng số thu nhập nhận được từ các trang mạng xã hội Google, Facebook, Youtube hơn 1.462 tỷ đồng”, ông Vũ Mạnh Cường, Vụ trưởng Vụ Thanh tra, kiểm tra thuế (Tổng cục Thuế) cho biết.

Tổng cục Thuế cho biết đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước để thu thập dữ liệu đối với các tài khoản có giao dịch xuyên biên giới, đồng thời đào tạo cho lực lượng cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra thuế trong toàn ngành về công tác chống chuyển giá.

Tuấn Nguyễn – Quỳnh Nga/TP