Chính thức kiến nghị cho xuất khẩu gạo bình thường, bỏ quota

Bộ Công Thương kiến nghị kể từ ngày 1-5, cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường.

Chiều 27-4, Bộ Công Thương đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất về phương án điều hành xuất khẩu gạo tháng 5-2020 và thời gian tới.

Báo cáo cho biết, ngày 17-4, Bộ Công Thương đã thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành làm việc với một số cơ quan có liên quan từ ngày 20 đến ngày 23-4 để cập nhật tình hình sản xuất, xuất khẩu, tồn kho thóc gạo và ý kiến đề xuất, nếu có, về phương án điều hành xuất khẩu gạo cho tháng 5 và thời gian tới.

Sau quá trình làm việc, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành thống nhất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Kể từ ngày 01 tháng 5 năm 2020, dừng cơ chế điều hành xuất khẩu gạo quy định tại văn bản số 2827/VPCP-KTTH ngày 10 tháng 4 năm 2020 của Văn phòng Chính phủ.

Kể từ ngày 01 tháng 5 năm 2020, cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Để duy trì, đảm bảo an ninh lương thực trong trạng thái bình thường mới hiện nay, góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu điều hành xuất khẩu gạo tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ, Bộ Công Thương kiến nghị tiếp tục thực hiện nghiêm việc chỉ xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy, đường hàng không).

Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Tài chính chỉ đạo lực lượng Hải quan, Bộ Quốc phòng chỉ đạo lực lượng Biên phòng, Bộ Công an chỉ đạo lực lượng công an, Bộ Công Thương chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ để phòng ngừa, xử lý nghiêm hành vi buôn lậu gạo qua biên giới.

Bộ Công Thương tiếp tục đôn đốc các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo nghiêm túc tuân thủ quy định tại Điều 12 của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về việc thường xuyên duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% số lượng gạo mà thương nhân đã xuất khẩu trong 6 tháng trước đó và cam kết sẽ cung cấp ngay ra thị trường trong nước nếu được Chính phủ yêu cầu; đồng thời đề nghị 20 thương nhân xuất khẩu gạo lớn nhất ký thỏa thuận với ít nhất là 01 hệ thống siêu thị về việc bảo đảm cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu .

Trường hợp thương nhân không thực hiện việc duy trì mức dự trữ lưu thông theo quy định, hoặc không thực hiện cam kết theo thỏa thuận đã ký, hoặc khai báo không trung thực, đã được nhắc nhở nhưng không khắc phục, cho phép Bộ Công Thương thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo đã cấp cho thương nhân đó.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động chỉ đạo các Sở Công Thương trên địa bàn tăng cường công tác đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện trước Thủ tướng Chính phủ về vấn đề này.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy mạnh công tác sản xuất nông nghiệp, đảm bảo đáp ứng đủ nguồn cung thóc gạo phục vụ nhu cầu lương thực trong nước và xuất khẩu.

Kế hoạch và tình hình sản xuất

Sản xuất năm 2020 ước đạt 43,5 triệu tấn thóc. Trong đó:- Vụ Đông Xuân: sản lượng ước đạt 20,2 triệu tấn thóc; trong đó, sản lượng vùng ĐBSCL ước đạt 10,8 triệu tấn.

– Vụ Hè Thu: sản lượng ước đạt 11,0 triệu tấn thóc; trong đó, vùng ĐBSCL ước đạt 8,7 triệu tấn (đến nay đã xuống giống được 0,3 triệu ha, tập trung ở vùng không bị ảnh hưởng của hạn, mặn).

– Vụ Thu Đông tại các tỉnh vùng ĐBSCL ước đạt 4,2 triệu tấn thóc, diện tích gieo cấy dự kiến 750 nghìn ha.

– Vụ Mùa: sản lượng ước đạt 8,2 triệu tấn thóc. Vùng Trung du miền núi phía Bắc và Đồng bằng sông Hồng ước đạt 4,7 triệu tấn; vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên ước đạt 1,4 triệu tấn.

Riêng vùng ĐBSCL, vụ Đông Xuân tới nay về cơ bản đã thu hoạch xong 1,54 triệu ha gieo trồng, sản lượng ước đạt 10,8 triệu tấn thóc.

Nhu cầu tiêu dùng và dự trữ

Tại văn bản số 2092/BC-BNN-TT dẫn trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự báo nhu cầu tiêu thụ trong nước năm 2020 (đã bao gồm cả dự trữ) là 29,96 triệu tấn thóc, cụ thể như sau:

– Tiêu thụ của người dân: 14,26 triệu tấn

– Phục vụ chế biến: 7,5 triệu tấn.

– Phục vụ chăn nuôi: 3,4 triệu tấn.

– Dùng làm giống, giống dự phòng: 1,0 triệu tấn.

– Dự trữ trong nước: 3,8 triệu tấn.

Như vậy, sau khi trừ đi nhu cầu tiêu dùng và dự trữ, lượng thóc còn dư có thể xuất khẩu là khoảng 13,54 triệu tấn, tương đương khoảng 6,5 – 6,7 triệu tấn gạo.

Riêng vụ Đông Xuân, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sau khi trừ đi nhu cầu dự trữ và tiêu dùng, lượng gạo hàng hóa có thể xuất khẩu là khoảng 3 triệu tấn.

Tình hình xuất khẩu

Theo số liệu thống kê sơ bộ từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu gạo trong quý I năm 2020 đạt 1,52 triệu tấn.

Hạn ngạch gạo được phép xuất khẩu trong tháng 4 năm 2020 là 400 nghìn tấn và được bổ sung 100 nghìn tấn tạm ứng trước theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng tại Thông báo số 163/TB-VPCP ngày 21 tháng 4 năm 2020 của Văn phòng Chính phủ. Tuy nhiên, như trên đã trình bày, tới ngày 24 tháng 4 năm 2020 xuất khẩu gạo mới đạt 185.634,59 tấn. Căn cứ năng lực thông quan của hệ thống cửa khẩu quốc tế hiện nay, dự kiến xuất khẩu gạo trong tháng 4 sẽ dao động trong khoảng 300 – 350 nghìn tấn. Như vậy, tính từ đầu năm đến hết tháng 4, xuất khẩu gạo ước đạt tối đa 1,9 triệu tấn.

Với tổng lượng gạo có thể xuất khẩu là khoảng 3,2 triệu tấn (tính cả lượng “gối đầu” từ năm 2019 chuyển sang khoảng 200 nghìn tấn), sau khi trừ đi lượng gạo dự kiến xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2020, lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu là khoảng 1,3 triệu tấn.

AN HIỀN/PL