Câu chuyện về nữ giáo sư Việt Nam trở thành nhà khoa học quyền lực top thế giới
Việt Nam có 1 nữ giáo sư, từng bị cười nhạo vì nói Tiếng Anh kém và một người đàn ông Mỹ còn nói chị hãy về nước đi, đã trở thành động lực cho cú lột xác trở thành nhà khoa học quyền lực top thế giới.
Nguyễn Thục Quyên sinh năm 1970 tại Buôn Mê Thuột (Đắk Lắk) trong một gia đình có 5 anh chị em. Sau năm 1975, mẹ chị (giáo viên dạy Toán cấp 2) từng đưa các con đến những vùng kinh tế mới như Phước Lâm, Long Điền, Đất Đỏ, Phước Tỉnh và Vũng Tàu để sinh nhai. Khoảng thời gian này, chị Quyên phải làm lụng vất vả để phụ giúp gia đình.
Đến năm 1986, chị Quyên đi học ở trường Trung học Trần Nguyên Hãn. Tháng 7/1991, chị cùng gia đình đến Mỹ định cư. Thuở ban đầu, cô gái Việt từng gặp nhiều khó khăn trong việc học tập, thậm chí bị coi thường vì không nói tốt Tiếng Anh.
Một giáo viên từng chế nhạo chị Quyên trước cả lớp vì nói Tiếng Anh kém, và một người đàn ông Mỹ còn nói chị hãy về nước đi. Tuy nhiên chị không nhụt chí mà quyết tâm học tập, cải thiện trình độ ngoại ngữ bằng cách đăng ký học ở ba trường trung học tại ba thành phố với thời khoá biểu kín cả sáng, chiều, tối. Được biết ở Mỹ, Tiếng Anh học miễn phí.
Tháng 9/1993, chị Quyên xin học ở Đại học Santa Monica, nhưng bị từ chối, nguyên nhân cũng bởi khả năng Tiếng Anh không tốt. Sau đó, chị đã năn nỉ nhà trườn cho học thử một học kỳ và bản thân đã nỗ lực học thêm Tiếng Anh đêm ngày. Nhờ sự nỗ lực đó mà Thục Quyên được nhận vào học chính thức trong 1 năm.
Quãng thời gian này, chị vừa đi học vừa làm thêm và vay tiền của chính phủ để trang trải cho việc học. Năm 1995, chị Quyên chuyển lên Đại học California, Los Angeles (UCLA). Hai năm cuối, chị làm thêm ở phòng thí nghiệm của sinh vật, với công việc chính lả rửa cốc chén trong thí nghiệm.
Nhưng chính điều này đã khơi gợi đam mê nghiên cứu khoa học trong lòng cô gái Việt. Chị Quyên đã xin được cùng làm thí nghiệm với các sinh viên, nhưng không một phòng thí nghiệm nào nhận.
Nhận bằng Tiến sĩ trước cả những sinh viên mình từng rửa cốc cho trong phòng thí nghiệm
Sau khi tốt nghiệp bằng đại học Hóa vào năm 1997, chị Quyên quyết định học lên Cao học, có bằng Thạc sĩ một năm sau đó và quyết định học lên Tiến sĩ. Trong quá trình học, chị trở thành 1 trong 7 nghiên cứu sinh xuất sắc của Đại học Califonia, Los Angeles được trao học bổng.
Chị Quyên thậm chí còn tốt nghiệp bằng Tiến sĩ trước cả sinh viên mà chị từng rửa cốc thí nghiệm cho, không chỉ vậy còn đạt giải thưởng xuất sắc ngành Lý – Hóa.
Tháng 9/2001, chị đạt giải thưởng của liên bang đi tu nghiệp ở phòng thí nghiệm quốc gia nhưng từ chối và đến làm ở Đại học Columbia, New York. Năm 2003, chị làm việc ở Đại học California, Santa Barbara.
Năm 2004, Thục Quyên là Phó Giáo sư (assistant professor) khoa Hóa – Sinh của trường Đại học California. Năm 2011, chị được phong hàm Giáo sư khoa học.
Đến năm 2014, chị có 7 phòng thí nghiệm riêng cho nhóm nghiên cứu và trở thành một cái tên nổi tiếng trong giới khoa học. Chị Quyên cũng được mời tới hơn 200 địa điểm trên thế giới để thuyết trình và nhận nhiều giải thưởng lớn cho các công trình nghiên cứu như:
– Giải thưởng Nghiên cứu khoa học Alexander von Humboldt-Foundation của Đức năm 2015;
– Một trong bốn nhà khoa học gốc Việt có tên trong danh sách những nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới do Thomson Reuters công bố năm 2015;
– 4 năm liền vinh danh trong danh sách hơn 4.000 nhà khoa học toàn cầu vào top 1% những nhà khoa học có nhiều trích dẫn nhất thế giới (highly cited researchers – HCR).
– Giải thưởng Nghiên cứu khoa học của Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ 2010;
– Giải thưởng Nghiên cứu khoa học của Alfred P. Sloan Foundation 2009;
– Giải thưởng Nghiên cứu khoa học của Camille Dreyfus Foundation 2008;
– Giải thưởng Nghiên cứu khoa học Harold J. Plous Memorial Award and Lectureship 2007.
Chị Thục Quyên cũng thường xuyên về Việt Nam thăm gia đình và tham gia các hội nghị khoa học.
Bích Vân
