Cao tốc Bắc-Nam: Điều gì người dân đã biết, điều gì chưa?

Tuyến đường cao tốc Bắc-Nam hiện nay trở thành tâm điểm của dư luận, rất nhiều người dân, trong đó có cả những vị tiến sĩ cùng bày tỏ sự lo lắng, sợ gói thầu rơi vào tay Trung Quốc. Nỗi lo đó đến từ đâu?

Không chỉ là vấn đề chất lượng

Hoàn toàn có lý do để người dân lo ngại thầu tuyến đường cao tốc Bắc-Nam nếu rơi vào đơn vị đến từ Trung Quốc. Bởi hồ sơ dự thầu cao tốc Bắc-Nam có nhiều tiêu chí quá cao khiến nhà đầu tư trong nước khó tham gia và khiến cho các gói thầu này dễ rơi vào tay nhà thầu nước ngoài. Với nhà thầu nước ngoài, nếu chỉ tính về vốn đầu tư thì khả năng Trung Quốc trúng thầu rất cao. Trong khi đó, như lời TS.Nguyễn Xuân Thủy dẫn chứng: nhà thầu Trung Quốc từng để lại tiếng xấu ở loạt dự án đầu tư như tại nhà máy từ nhiệt điện, dự án Nhà máy gang thép Thái Nguyên, đặc biệt là đường sắt trên cao Cát Linh – Hà Đông. Và dĩ nhiên, đề xuất của TS.Nguyễn Xuân Thủy cũng hợp lý: “Tất cả doanh nghiệp Trung Quốc từng là nhà thầu, nhà đầu tư các dự án Việt Nam nhưng có lịch sử chậm tiến độ, sai phạm điển hình như Công ty TNHH Tập đoàn Xây dựng đường sắt số 6 Trung Quốc (tổng thầu đường sắt trên cao Cát Linh – Hà Đông) Bộ GTVT không được cho tham dự thầu ở dự án cao tốc Bắc – Nam. Bởi những doanh nghiệp này gây thiệt hại quá lớn cho nền kinh tế Việt Nam”. Đó là những ý kiến hoàn toàn hợp lý và dĩ nhiên phải là như thế.

Tuy nhiên, phản đối nhà thầu Trung Quốc xây dựng kém chất lượng, nỗi lo đó chỉ là bề nổi, lớp bên ngoài. Phần chìm bên trong, liên quan đến vấn đề an ninh mới là cốt lõi, và đây mới chính là điều cần bóc tách.

Ở một tuyến đường kết nối đất nước xuyên suốt từ Hà Nội đến TP.HCM, thì dự án đường cao tốc Bắc-Nam không chỉ đơn thuần chỉ là xây đường đi cho dân, mà sâu hơn nó còn ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng, kinh tế – xã hội. Cung đường đó sẽ đi qua khu vực nào thuộc “chiến lược” quân sự, cứ điểm an ninh thì không phải ai cũng biết và ai cũng được biết. Khi dự án được tiến hành, các công nhân của nhà thầu được trúng sẽ được phép di chuyển để xây dựng công trình, chuyện gián điệp được cài cắm vào là hoàn toàn có thể xảy ra.

Thế nên, với công trình đã nhiều lần nhấn mạnh là “TRỌNG ĐIỂM QUỐC GIA” thì dĩ nhiên vấn đề an ninh quốc gia được xem xét rất kỹ, Chính phủ sẽ rất cân nhắc. Một thông tin đáng chú ý mà Bộ Giao thông Vận tải đã nhấn mạnh, đó là, đối với cao tốc Bắc-Nam, đây là một dự án áp dụng hình thức đối tác công tư PPP (phần lớn nguồn vốn được tài trợ bởi Nhà đầu tư còn phần tham gia của Nhà nước không vượt quá 30% tổng mức đầu tư của Dự án) thì theo Luật Đấu thầu phải đấu thầu quốc tế. Nhưng Luật Đấu thầu cũng quy định, trong trường hợp ảnh hưởng an ninh quốc phòng thì cấp có thẩm quyền quyết định chọn và không cần công khai danh sách tham gia đấu thầu.

Thấy gì từ các kết quả trúng thầu?

Dự án cao tốc Bắc-Nam có 11 đoạn, và đoạn Km15 000 – Km26 500, có 4 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu. Kết quả thắng thầu thuộc về Liên danh Trường Sơn – Xây dựng và Thương mại 68 – Xây dựng và Xuất nhập khẩu 168, với giá trúng thầu là 619,284 tỷ đồng (giảm khoảng 4,954 tỷ đồng so với giá gói thầu).

Dữ liệu của Ban Đấu thầu cũng cho thấy, 2 thành viên trong Liên danh nhà thầu trúng thầu (Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn, Công ty CP Xây dựng Dịch vụ và Thương mại 68) hiện đang trong thời gian thực hiện nhiều gói thầu lớn khác có giá trúng thầu hàng trăm tỷ đồng.

Đơn cử, Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đang thực hiện một số gói thầu như: Gói thầu số 17 Thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị cụm công trình đầu mối thuộc Dự án Hồ chứa nước Cánh Tạng, tỉnh Hòa Bình, với giá trúng thầu là 608,270 tỷ đồng; Gói thầu Thi công xây dựng công trình (đoạn từ Km22 000 đến Km32 169,70) thuộc Dự án Nâng cấp, mở rộng Đường tỉnh 782 – Đường tỉnh 784 (từ ngã ba tuyến tránh Quốc lộ 22 đến ngã tư Tân Bình, Tây Ninh), với giá trúng thầu là 203,988 tỷ đồng; Gói thầu số 04-XL Xây lắp cụm công trình đầu mối thuộc Dự án Hồ chứa nước Ea H’leo 1, tỉnh Đắk Lắk, với giá trúng thầu là 412,556 tỷ đồng…

Công ty CP Xây dựng Dịch vụ và Thương mại 68 (với tư cách nhà thầu độc lập hoặc thành viên liên danh) cũng đang trong thời gian thực hiện một số gói thầu như: Gói thầu CT3-PW-1.3 Thi công kè sông Cần Thơ từ Km3 000 đến cuối tuyến Dự án Phát triển thành phố Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị, với giá trúng thầu là 128,256 tỷ đồng; Gói thầu Xây lắp từ Km0 00 đến Km2 422,99 thuộc Dự án Sửa chữa đường Nguyễn Hữu Cảnh (TP.HCM), với giá trúng thầu là 219,287 tỷ đồng; Gói thầu Xây lắp và thí nghiệm cọc thuộc Dự án Trường THPT chuyên Vĩnh Phúc (tại địa điểm mới), với giá trúng thầu là 292,220 tỷ đồng…

Những dữ liệu và bằng chứng này càng cho thấy rõ, những nhà thầu Việt Nam đang được ưu tiên, tạo rất nhiều điều kiện. Chỉ cần đảm bảo được chất lượng công trình, thì doanh nghiệp Việt Nam luôn có nhiều cơ hội phát triển, cống hiến cho đất nước.

Đến đây thì hẳn ai cũng đã hiểu, chữ “MẬT” mà Bộ Giao thông vận tải nói đến nó có ý nghĩa như thế nào? Và tại sao không công bố tên các nhà thầu tham gia ứng cử? Với những dự án ảnh hưởng hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh quốc gia không cần phải minh bạch cho cả làng, cả tổng, rồi bọn xâm lược cùng biết. Không phải cái gì cũng nói ra thì mới là người khôn khéo?!

Thêm vào đó, nếu nhạy bén về vấn đề thời cuộc, theo dõi những quyết sách, hành động của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong thời gian gần đây thì đường sắt Bắc-Nam sẽ rất khó rơi vào tay nhà thầu Trung Quốc – khi mà, đây là công trình trọng điểm quốc gia. Nghị quyết số 50-NQ/TW mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa ký đã nêu rõ: “Xây dựng cơ chế đánh giá an ninh và tiến hành rà soát an ninh đối với các dự án, hoạt động đầu tư nước ngoài có hoặc có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia”. Đây chính là luận cứ nặng ký để củng cố thêm niềm tin, đi đến suy luận, những dự án ảnh hưởng đến an ninh quốc gia thì chắc chắn Việt Nam không tạo cơ hội để Trung Quốc “dính” vào.

Thái Thanh