Căng thẳng Thái Lan – Campuchia: Dấu hiệu chiến tranh hiện đại và mối nguy lan rộng toàn cầu

Ngày 24–25/7 đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng trong căng thẳng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia, khi quân đội Thái Lan công bố video sử dụng drone vũ trang tập kích kho vũ khí của Campuchia, đồng thời triển khai chiến đấu cơ F-16 để không kích trả đũa. Đây là xung đột vũ trang quy mô lớn nhất giữa hai nước trong hơn một thập kỷ qua và có ý nghĩa chiến lược vượt xa khu vực, mang nhiều điểm tương đồng với các cuộc xung đột hiện đại từng dẫn tới hoặc góp phần vào chiến tranh thế giới.

Việc Thái Lan sử dụng drone nội địa mang vũ khí sát thương để tấn công mục tiêu quân sự Campuchia là một chuyển dịch lớn trong phương thức tác chiến:

Drone vũ trang là công nghệ phổ biến trong các chiến trường hiện đại như Ukraine, Syria hay Gaza.

Tính chất tấn công chính xác, khó phát hiện và có khả năng xuyên thủng phòng tuyến truyền thống biến loại vũ khí này trở thành biểu tượng của chiến tranh thế giới thế kỷ 21.

Drone của Thái Lan còn được sản xuất nội địa, thể hiện năng lực tự chủ quốc phòng và sự chuẩn bị cho một cuộc xung đột dài hơi, thay vì chỉ là đụng độ biên giới nhất thời.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Đông Nam Á hiện đại, một quốc gia công khai sử dụng thiết bị bay không người lái vũ trang trong một chiến dịch quân sự ở khu vực – dấu hiệu của sự thay đổi lớn trong học thuyết quân sự khu vực.

Sau khi drone bị bắn rơi, Thái Lan triển khai tiêm kích F-16, tiến hành không kích trả đũa vào các mục tiêu mà nước này cho là quân sự của Campuchia.

Campuchia và Thái Lan đồng loạt cáo buộc nhau tấn công trước, đồng thời khẳng định quyền tự vệ – lập luận thường thấy trong các cuộc chiến tranh quốc tế.

Việc hơn 100.000 dân thường phải sơ tán cho thấy mức độ nghiêm trọng tương đương một chiến dịch quân sự toàn diện, có khả năng đe dọa an ninh và ổn định cả khu vực Đông Nam Á.

Xung đột Thái Lan – Campuchia diễn ra trong một thế giới đang phân mảnh, nơi các cường quốc cạnh tranh ảnh hưởng tại nhiều khu vực chiến lược:

Mỹ đang củng cố vai trò quân sự ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, trong khi Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng với Campuchia, kể cả qua các căn cứ quân sự ven biển như ở Ream Naval Base.

Thái Lan là đối tác chiến lược của cả Mỹ và Trung Quốc, có thể bị cuốn vào thế đối đầu ủy nhiệm nếu căng thẳng kéo dài.

Tình hình Đông Nam Á cũng đang bị ảnh hưởng bởi chiến sự ở Ukraine, khủng hoảng Gaza, và cạnh tranh Đài Loan – Trung Quốc. Một xung đột mới ở lục địa Đông Nam Á sẽ tạo thêm một mặt trận trong thế trận toàn cầu phân cực, không loại trừ nguy cơ kích hoạt một cuộc đối đầu đa cực có tính chất thế giới.

Dù tình hình leo thang nhanh, một số dấu hiệu cho thấy hy vọng ngăn chặn chiến tranh toàn diện vẫn còn:

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã liên lạc khẩn cấp với lãnh đạo hai nước, thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn.

ASEAN, dù chưa chính thức phản ứng, được kỳ vọng sẽ triệu tập họp khẩn để ngăn khủng hoảng vượt khỏi tầm kiểm soát.

Cả Thái Lan và Campuchia đều hiểu rõ cái giá của một cuộc chiến – cả về kinh tế, xã hội và vị thế quốc tế – trong bối cảnh phục hồi sau đại dịch và biến động chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xét từ góc nhìn chiến tranh thế giới, xung đột Thái Lan – Campuchia tuy vẫn mang tính khu vực, nhưng tiềm ẩn các yếu tố nguy hiểm nếu các bên bên ngoài can thiệp, hoặc nếu khủng hoảng kéo dài và vượt tầm kiểm soát ngoại giao.

Việc sử dụng drone, không quân, pháo hạng nặng, cùng thiệt hại dân thường lớn cho thấy đây không còn là đụng độ biên giới thông thường.

Nếu không được ngăn chặn kịp thời, xung đột có thể trở thành điểm châm ngòi trong hệ thống bất ổn toàn cầu đang tồn tại, tương tự như cách mà các cuộc chiến tranh khu vực đã từng góp phần kích hoạt Thế chiến I hay Thế chiến II trong quá khứ.

Thảo Nguyên