Cần chuẩn bị tốt để dịch vụ Mobile Money phát triển
Với việc dịch vụ Mobile Money được cấp phép thí điểm trong tháng 6/2020, đây sẽ là một trong những bước khởi đầu kỉ nguyên kĩ thuật số ở Việt Nam. Mobile Money hay còn gọi là hình thức thanh toán qua điện thoại di động do các nhà mạng Viễn thông, các nhà tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán kinh doanh dịch vụ viễn thông phát hành. Cụ thể là các doanh nghiệp viễn thông như VNPT, Viettel, MobiFone, Saigon postel… sẽ là những đơn vị có đầy đủ cơ sở để tham gia vào thị trường thanh toán.
Theo ý kiến các chuyên gia thì đây là thời điểm mà Việt Nam đã hội đủ mọi điều kiện để dịch vụ Mobile money được bắt đầu. Là một trong những nước có thị trường viễn thông và mạng internet phát triển nhanh nhất thế giới, đến nay với 90 triệu dân Việt Nam đã có gần 130 triệu thuê bao điện thoại di động và mạng internet phát triển. Trong khi đó tuy là một phần của thanh toán điện tử nhưng Mobile Money khác với ví điện tử ở chỗ người dùng không cần tài khoản ngân hàng để thực hiện các giao dịch thanh toán. Qua khảo sát thì hiện nay với 90 triệu dân thì mới có khoảng 50% dân số là có tài khoản tại ngân hàng.
Vì vậy do tính chất khác biệt và thuận lợi này, Mobile Money sẽ là một cú hích rất lớn hút người dân tham gia dịch vụ thanh toán điện tử không dùng tiền mặt. Theo các số liệu thống kê thì đến năm 2020, dịch vụ Mobile Money trên phạm vi toàn thế giới đã có 95 quốc gia mở dịch vụ với tốc độ tăng trưởng hàng năm lên đến 20% . Hiện nay người ta ước tính có khoảng 1 tỷ tài khoản với lượng giao dịch mỗi ngày khoảng 1,9 tỷ đô la. Khu vực tăng trưởng dịch vụ Mobile Money nhanh nhất phải kể đến khu vực Châu á -Thái Bình Dương trong đó khu vực tăng trưởng nhanh nhất là các nước khu vực Đông Nam Á mà Việt Nam không phải là ngoại lệ. Ở Việt Nam, việc thanh toán điện tử thực chất đã diễn ra vài năm trước đây các nhà mạng đã áp dụng chuyển tiền qua điện thoại di động với nền tảng là dựa vào các tài khoản ngân hàng của khách hàng mà các nhà mạng chỉ tham gia với vai trò trung gian. Với mạng lưới di động phủ khắp đất nước và số thuê bao gấp 1,3 lần dân số thì đây là tiềm năng vượt cả sự mong đợi cho nền tảng cho sự ra đời dịch vụ Mobile Money cũng như dịch vụ thanh toán điện tử phát triển nhanh chóng và rộng khắp trên lãnh thổ Việt Nam.
Từ những thành công ban đầu của các nhà mạng, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 84/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư vừa được ban hành ngày 29/5 vừa qua, Mobile Money sẽ được cấp phép thí điểm theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán các dịch vụ giá trị nhỏ. Các dịch vụ chính của Mobile Money gồm thanh toán (giao dịch bán lẻ, thanh toán hóa đơn), chuyển tiền, giao dịch tín dụng nhỏ, quản lý tài khoản, nộp và rút tiền tại đại lý (của các nhà mạng)…
Các nhà mạng như VNPT, Viettel, MobiFone cũng đều đang nóng lòng chờ được cấp phép thí điểm triển khai Mobile Money…
Theo các chuyên gia, hiện nay Việt Nam có khoảng gần 130 triệu thuê bao, các thuê bao này đều có thể tham gia sử dụng dịch vụ Mobile Money. Nhưng trên thực tế, số thuê bao có nhu cầu sử dụng dịch vụ sẽ ít hơn rất nhiều vì Mobile Money cơ bản hướng đến những đối tượng chưa có tài khoản ngân hàng, chiếm khoảng 50% dân số, trong đó chủ yếu ở các vùng nông thôn, người nghèo thành thị, vùng sâu vùng xa. Tuy nhiên theo thống kê, trong số gần 130 triệu thuê bao, có từ 40-50 % thuê bao di động ở Việt Nam không dùng smartphone, không sử dụng data 3G/4G. Đây là những đối tượng không thể thực hiện thanh toán điện tử nhưng lại có thể giao dịch Mobile Money. Các chuyên gia dự báo khi dịch vụ Mobile Money chính thức có mặt trên thị trường, người dân sẽ có thêm một kênh giao dịch, phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt nhanh chóng và thuận tiện, thay vì phải trực tiếp đến các cơ sở của ngân hàng thực hiện giao dịch, hoặc trong trường hợp dùng ví điện tử thì buộc phải có tài khoản ngân hàng.
Trong bối cảnh hiện nay doanh thu các mạng viễn thông, các dịch vụ truyền thống như thoại, SMS đang có chiều hướng chững lại thì dịch vụ Mobile Money như một động lực giúp các nhà mạng nắm bắt thời cơ để phát triển. Trong khi đó trong quá trình thử nghiệm các nhà mạng đều có chung một nhận định dịch vụ Mobile Money là xu hướng tất yếu và có tiềm năng phát triển lớn vì vậy hoàn toàn có tiềm năng thành công đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Hiện nay các nhà mạng đã sẵn sàng, Chính phủ cũng đã cho phép thử nghiệm, như vậy trên dưới đồng lòng và cuộc cách mạng kỹ thuật số đã bắt đầu đưa Việt Nam bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển mới thuận lợi hơn với những thánh thức và triển vọng mới.
Tuy nhiên thuận lợi nhiều nhưng khó khăn không phải là không có. Để dịch vụ Mobile Money phát triển thuận lợi đòi hỏi các nhà mạng không chỉ chuẩn bị để cung cấp công cụ, giải pháp thanh toán số, hệ sinh thái số, hệ thống kênh trải dài khắp toàn quốc, các nhà mạng cũng đã chuẩn bị sẵn những chiến lược để đối phó với khó khăn, rủi ro khi triển khai dịch vụ. Trong đó dữ liệu của khách hàng phải bảo đảm bí mật và an toàn tuyệt đối không để dữ liệu của khách hàng bị xâm phạm để sử dụng cho mục đích riêng hoặc gian lận, hoặc các đại lý thu phí từ các dịch vụ gửi, rút tiền của khách hàng hay mạo danh nhà cung cấp để lừa gạt người gửi tiền; tiền của khách hàng có thể bị mất, nếu không có những giải pháp quản lý phù hợp.
Ngoài ra về mặt pháp lý cần phải có những quy định của pháp luật để điều chỉnh những hoạt động tài chính do hoạt động Mobile Money mang lại nhất là khi dịch vụ triển khai trên diện rộng khi khách hàng của dịch vụ là những đối tượng mà khả năng hiểu biết về pháp luật còn hạn chế.
Với mục tiêu mong muốn là dịch vụ phát triển song phải ít rủi ro. Vì vậy nhất thiết phải có một bộ quy tắc điều chỉnh nhắm uốn nắn dịch vụ đi đúng hướng và nằm trong tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng.
Chúng ta hoan nghênh các dịch vụ mới phát triển trên nền tảng kĩ thuật số, có thể bước đầu còn có nhiều bỡ ngỡ, song với tỷ lệ dân số trẻ chiếm đa số, thông thạo kỹ thuật hi vọng đây sẽ là lực lượng hỗ trợ và đưa đất nước bước vào thời đại mới với những thành công rực rõ góp phần tạo nên một Việt Nam sớm trở thành đất nước thịnh vượng và phát triển.
Đỗ Mạnh
* Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả
