Cái giá phải trả của ‘Zero Covid-19’ ở Trung Quốc khi Omicron xuất hiện

Trung Quốc đã bắt đầu “ngấm đòn” khi áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp kiểm soát dịch Covid-19.

Việc Trung Quốc phong tỏa nhiều nhà máy ở khu vực Đồng bằng sông Trường Giang vào tuần trước trong cuộc chiến kéo dài với Covid-19 đã làm nổi bật lên cái giá về kinh tế từ các biện pháp kiểm soát đại dịch nghiêm ngặt của quốc gia đông dân nhất thế giới, theo Wall Street Journal.

Việc các quận ở thành phố Thiệu Hưng và Ninh Ba ở tỉnh Chiết Giang đột ngột bị phong tỏa khiến nhiều chủ doanh nghiệp phải vật lộn xoa dịu khách hàng vì giao dịch chậm trễ và các công ty niêm yết xin lỗi cổ đông vì những tổn thất dự kiến.

Hai năm kể từ khi Trung Quốc công bố ca nhiễm SARS-CoV-2 đầu tiên ở Vũ Hán, chính quyền vẫn cố gắng ngăn chặn virus bằng cách phong tỏa, xét nghiệm hàng loạt và cách ly bất cứ nơi nào virus xuất hiện.

Khó khăn chồng chất

Những gián đoạn liên tục đối với các doanh nghiệp địa phương và cuộc sống của người dân từ chính sách “Zero Covid-19” của Bắc Kinh gần đây càng chồng chất thêm những khó khăn cho nền kinh tế.

Năm ngoái, các biện pháp phong tỏa cứng rắn của Trung Quốc đã giúp khởi động lại nền kinh tế trước các quốc gia lớn khác, đồng nghĩa với việc thúc đẩy xuất khẩu của nước này. Năm nay, cái giá từ các biện pháp nghiêm ngặt của giới chức trách để kiểm soát dịch bùng phát đang lộ rõ đối với nền kinh tế.

Trong những tháng gần đây, hoạt động kinh tế đã suy giảm ở một số lĩnh vực. Dữ liệu kinh tế công bố hôm 15/12 tại Bắc Kinh cho thấy trong khi tăng trưởng sản xuất công nghiệp tăng trong tháng 11, tiêu dùng và đầu tư tiếp tục suy yếu, và một số chuyên gia kinh tế đổ lỗi một phần cho các chính sách kiểm soát dịch nghiêm ngặt.

Trong 10 ngày qua, tỉnh Chiết Giang đã báo cáo khoảng 300 ca nhiễm địa phương, với khoảng 2/3 số đó được ghi nhận ở một huyện của Thiệu Hưng. Hơn nửa triệu người được lệnh phải ở trong nhà, 100.000 người khác chuyển tới các cơ sở cách ly.

Nền kinh tế địa phương của Chiết Giang, chiếm khoảng 6% nền kinh tế Trung Quốc vào năm ngoái, có tổng sản phẩm quốc nội hàng năm khoảng 1.000 tỷ USD.

Quận Thượng Ngư, với khoảng 840.000 dân, là nơi tập trung nhiều nhà máy từ các công ty dệt may truyền thống đến các doanh nghiệp công nghệ cao, với xuất khẩu chiếm hơn 1/4 nền kinh tế địa phương.

Ít nhất 14 công ty niêm yết có trụ sở tại Thượng Ngư cho biết họ đã ngừng sản xuất sau khi chính quyền quận áp đặt lệnh phong tỏa đột ngột hôm 9/12.

Động thái này diễn ra sau khi giới chức trách phát hiện hơn 10 ca nhiễm địa phương được cho là có liên quan tới một đám tang.

Kể từ đó, tất cả người dân phải ở nhà, các phương tiện giao thông bị cấm hoạt động và tất cả các nhà máy được yêu cầu đóng cửa, ngoại trừ những nhà máy thiết yếu phục vụ việc chống dịch hoặc đảm bảo nhu yếu phẩm như thực phẩm và thuốc men, theo một tuyên bố do chính quyền Thượng Ngư đăng trên tài khoản mạng xã hội.

Các đám cưới bị hoãn, trong khi đám tang cần được chính quyền địa phương cấp phép và phải giới hạn quy mô. Kể từ tuần trước, ít nhất ba đợt xét nghiệm hàng loạt đã diễn ra.

“Chúng tôi thành thật xin lỗi”

Zhejiang Yankon Group Co., nhà sản xuất đèn LED cho biết trong đơn gửi lên Sở Giao dịch Chứng khoán Thượng Hải rằng các hoạt động sản xuất và hậu cần tại nhà máy Shangyu của họ đã bị đình chỉ kể từ tuần trước.

Công ty cho biết doanh thu từ hoạt động sản xuất ở Thượng Ngư chiếm hơn 40% tổng doanh thu công ty trong 9 tháng đầu năm. Họ đang cố gắng chuyển một số đơn đặt hàng sang 3 nhà máy khác bên ngoài Chiết Giang, nhưng dự kiến ​sự chậm trễ và thua lỗ và không thể tránh khỏi.

“Sự bùng phát dịch đột ngột… gây ảnh hưởng đến việc phân phối các sản phẩm chiếu sáng LED”, công ty cho biết. “Chúng tôi thành thật xin lỗi”.

Đối với một số doanh nghiệp, việc chuyển dịch sản xuất gặp khó khăn hơn nhiều. Công ty công nghệ Zhejiang Huangma cho biết hai trong số các công ty con của họ, đại diện cho toàn bộ năng lực sản xuất, đều đã tạm dừng sản xuất. Sự cố này dự kiến ​​gây ảnh hưởng đến hoạt động của công ty trong tháng 12.

Hầu hết công ty cho biết họ kỳ vọng sự gián đoạn sẽ diễn ra trong thời gian ngắn, mặc dù vẫn chưa rõ cuộc phong tỏa sẽ kéo dài bao lâu.

Ở thành phố cảng Ninh Ba kế bên, Ningbo Fubang Jingye Group Co. – một nhà sản xuất nhôm – cho biết công ty con ở quận Trấn Hải của thành phố đã tạm dừng sản xuất, theo công bố hôm 14/12.

Các thành phố cảng và biên giới của Trung Quốc đã bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng trong năm nay khi làn sóng lây nhiễm gây ra những đợt phong tỏa.

Vào tháng 8, hàng chục tàu đã xếp hàng để tải hàng hóa cho các thị trường phương Tây bên ngoài một nhà ga container chính tại cảng Ninh Ba-Chu San của Trung Quốc, nơi đã phong tỏa sau khi phát hiện một ca mắc Covid-19.

Các nhà chức trách ở thành phố cảng phía bắc Thiên Tân hôm 13/12 cho biết họ đã phát hiện trường hợp đầu tiên ở đại lục nhiễm biến chủng Omicron. Hôm 14/12, thành phố Quảng Châu, ở miền Nam nước này cho biết thêm một ca nhiễm biến chủng Omicron được xác nhận.

Chính quyền của cả 2 thành phố đã gấp rút truy vết, xét nghiệm hàng loạt và phong tỏa.

“Ba năm không được về nhà là quá dài”

Với sự xuất hiện của biến chủng Omicron, việc chính phủ Trung Quốc ban hành nhiều hạn chế phòng dịch mới khiến hàng triệu người phải đối mặt thêm một cái Tết không có gia đình.

Shirley Zhang – phiên dịch viên ở Hàng Châu, Trung Quốc – trong suốt năm nay đã mong chờ được về nhà ở Tây An vào dịp Tết nguyên đán. Những việc nhỏ nhặt như làm việc nhà hay lời bàn tán của hàng xóm cũng đủ khiến cô vui vẻ. Năm ngoái, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, cô đã ở lại thành phố để đón Tết cùng bạn bè vì lời kêu gọi không nên di chuyển của chính phủ.

“Ý nghĩa của năm mới là sum vầy bên gia đình. Niềm hạnh phúc này không giống như khi ở bên bạn bè”, người phụ nữ 29 tuổi nói. “Tất cả chúng tôi đều hy vọng được trở về nhà”.

Sau 3 năm liên tiếp, hàng triệu người như Zhang lại có khả năng bỏ lỡ Tết Nguyên đán – ngày lễ được mong đợi nhất tại Trung Quốc – vì biến chủng Omicron đã xâm nhập hệ thống phòng dịch nghiêm ngặt của Trung Quốc. Chính phủ đã phải đưa ra những hạn chế nghiêm ngặt hơn nữa ngay trước thềm Thế vận hội mùa đông 2022 tại Bắc Kinh, theo Washington Post.

Ngay cả trước khi biến chủng mới xuất hiện, các quan chức đã thắt chặt kiểm soát biên giới và khuyến khích người dân không đi du lịch trong kỳ nghỉ bắt đầu từ ngày 31/1-6/2/2022.

Trung Quốc – một trong những quốc gia cuối cùng duy trì chính sách “Zero Covid-19” – luôn nhấn mạnh vào thành tích chống dịch, từ việc đóng cửa toàn bộ công viên giải trí, khu dân cư khi phát hiện duy nhất một ca mắc, cho đến cách ly hành khách nhập cảnh tới 6 tuần.

Tuy nhiên, khi người dân chuẩn bị trải qua một mùa xuân khác không có gia đình ở bên, cái giá phải trả của chính sách Zero Covid-19 lại bắt đầu được nói tới. Nhiều người thất vọng khi không biết họ sẽ phải tạm dừng cuộc sống bình thường của mình trong bao lâu.

Deng Juanjuan – giáo viên tiếng Anh 34 tuổi ở Bắc Kinh – và chồng cô – kỹ sư công nghệ thông tin tại công ty chứng khoán nhà nước – sẽ “ăn mừng tại chỗ” như các quan chức địa phương khuyến khích.

“Họ nói rằng đây không phải là điều bắt buộc, nhưng chắc chắn là khuyến cáo”, cô nói, đề cập tới hướng dẫn từ công ty chồng. Chồng của Deng đã lên kế hoạch về nhà ở tỉnh Hồ Nam để thăm người mẹ đang sống một mình.

“Thật buồn khi thấy các hạn chế cứ tiếp diễn và không có lối thoát. Khi nào thì cuộc sống của chúng tôi mới trở lại bình thường?”, Deng nói.

Đối với nhiều người, Tết nguyên đán là cơ hội duy nhất để họ về thăm gia đình sau thời gian dài làm việc vất vả.

“Cuộc đời của một người có bao nhiêu cái 3 năm?”, một người dùng mạng xã hội Weibo đặt câu hỏi. “Gia đình sum họp đầu năm mới đã là truyền thống hàng nghìn năm. Đối với chúng tôi, điều đó cũng quan trọng như các biện pháp phòng dịch vậy”.

“Khi được yêu cầu tiêm mũi tăng cường, tôi đã đồng ý. Khi được yêu cầu xét nghiệm, tôi cũng tuân thủ. Nhưng 3 năm không được về nhà là quá dài”, một người khác nói.

Omicron củng cố quyết tâm theo đuổi “Zero Covid-19” của Trung Quốc

Nhiều người khác, giống như cô Zhang, nói rằng họ chấp nhận các biện pháp phòng dịch nhưng băn khoăn liệu cách tiếp cận hiện tại có thể kéo dài hay không.

“Theo đuổi ‘Zero Covid-19’ thực sự rất khó. Mọi người phải tuân theo tất cả thể loại hạn chế. Có thể yêu cầu điều này với một người trong số 10 người, nhưng không thể bắt cùng tỷ lệ đó trong số một tỷ người tuân thủ”, cô nói.

Viện dẫn nguy cơ lây lan biến chủng Omicron, các quan chức ở Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây hôm 15/12 đã kêu gọi những người làm việc trong chính quyền hoặc công ty nhà nước “làm gương” và từ bỏ chuyến về thăm nhà dịp tết.

Thành phố Lãng Trung của tỉnh Tứ Xuyên cuối tuần qua công bố một bức thư ngỏ kêu gọi người lao động không quay lại quê nhà nếu không thực sự cần thiết. Tại Ngọc Lâm, tỉnh Quảng Tây, chính quyền kiến nghị thay thế một chuyến đi bằng cuộc gọi điện qua video. Quan chức ở Thượng Hải kêu gọi người dân hủy các chuyến đi không cần thiết.

Các biện pháp bổ sung đã được thực hiện để ngăn chặn Omicron làm gián đoạn Thế vận hội mùa đông. Bắc Kinh yêu cầu du khách từ khoảng 10 khu vực “rủi ro” báo cáo cho quan chức y tế khi họ trở lại thủ đô. Tại Trương Gia Khẩu, cách Bắc Kinh 45 phút đi bằng đường sắt cao tốc, công chức làm việc liên quan tới kỳ Thế vận hội được yêu cầu hủy các chuyến đi không cần thiết trong dịp Tết nguyên đán.

Các thông báo trên đã vấp phải chỉ trích. Hu Xijin, biên tập viên của tờ Global Times, viết về những hệ lụy kéo theo nếu “hấp tấp” yêu cầu người dân từ bỏ việc về thăm nhà.

“Rõ ràng là đại dịch sẽ không biến mất trong ngắn hạn, nhưng cuộc sống vẫn phải tiếp diễn, nền kinh tế phải phát triển”, ông viết. Ông nói thêm rằng phương pháp “Zero Covid-19” là nhằm “giảm thiểu chi phí phòng dịch chứ không phải loại bỏ hoàn toàn chi phí”.

“Khi đại dịch kéo dài, cần phải xem xét tâm lý chịu đựng của mọi người. Trong bối cảnh đại dịch, lễ hội mùa xuân cũng là một liệu pháp”, bài xã luận trên tờ Beijing News viết.

Mùa hè vừa qua, tỷ lệ tiêm chủng ngày càng tăng và sự xuất hiện của biến chủng Delta đã làm dấy lên cuộc tranh luận về liệu đã đến lúc Trung Quốc nên cùng các quốc gia khác mở cửa biên giới dần dần.

Có nhiều ý kiến phản đối lập luận trên cho rằng việc nới lỏng biên giới sẽ khiến số ca mắc tăng nhanh đột biến, nhiều hơn cả đợt dịch Vũ Hán đầu năm 2020.

Sự xuất hiện của biến chủng Omicron đã củng cố quyết tâm theo đuổi “Zero Covid-19”. Thiên Tân đã thiết lập các khu vực cách ly chỉ dành cho cho người nhiễm biến chủng Omicron trong các bệnh viện được chỉ định. Tại Quảng Châu, hơn 1.000 người tiếp xúc gần hoặc nghi ngờ tiếp xúc gần đã được đưa vào danh sách cách ly tập trung.

Các quan chức y tế cho rằng chiến lược mà họ đang theo đuổi vẫn tiết kiệm chi phí nhất. Liang Wannian, người đứng đầu nhóm nghiên cứu phản ứng với Covid-19 của Ủy ban Y tế Quốc gia, phát biểu trong cuộc họp báo vào tuần trước rằng phương pháp tiếp cận này không nhằm mục đích xóa bỏ hoàn toàn sự lây lan – điều không thể vào thời điểm hiện tại – mà là nhằm phá vỡ chuỗi lây truyền mới càng nhanh càng tốt.

“Không khoan nhượng không phải là làm phẳng (đồ thị số ca mắc) hoàn toàn”, ông nói. “Điều đó không chỉ là không để cho dịch bệnh phát triển, mà còn là kiểm soát virus”.

Minh Anh