Cải cách giáo dục: Bỏ bằng tốt nghiệp THCS – Bước đi tiến bộ, phù hợp xu thế thời đại

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở (THCS) và chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) cho hiệu trưởng là một chủ trương cải cách đáng chú ý, thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ và phù hợp với xu thế hiện đại hóa nền giáo dục quốc dân.

Sáng 13/8, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục. Trong đó, điểm nhấn nổi bật là đề xuất bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, phù hợp với thông lệ quốc tế và bối cảnh phổ cập giáo dục THCS hiện nay.

Việc không tiếp tục cấp bằng tốt nghiệp THCS là bước đi có tính chiến lược, phù hợp với thực tế phổ cập giáo dục đến hết lớp 9 đã được duy trì ổn định trong nhiều năm qua. Trong bối cảnh đó, bằng THCS không còn giữ vai trò xác nhận năng lực học thuật như trước, mà chủ yếu mang tính hình thức hành chính.

Bỏ bằng này giúp giảm bớt quy trình xét, cấp, lưu trữ văn bằng không cần thiết, từ đó tiết kiệm nguồn lực và giảm tải cho hệ thống giáo dục. Đồng thời, điều này cũng phản ánh đúng bản chất của giai đoạn THCS – một cấp học phổ cập bắt buộc, không nhất thiết phải xác nhận bằng hình thức văn bằng truyền thống.

Nhiều quốc gia có hệ thống giáo dục tiên tiến đã không còn cấp bằng tốt nghiệp THCS mà chỉ đánh giá quá trình học tập thông qua điểm trung bình hoặc bảng điểm học bạ. Việc Việt Nam tiệm cận mô hình này là dấu hiệu tích cực cho thấy nền giáo dục nước ta đang hướng đến sự mở, linh hoạt và liên thông, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tiếp tục học tập ở các bậc học cao hơn hoặc chuyển hướng sang các mô hình đào tạo nghề nghiệp.

Đặc biệt, trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chính sách phân luồng học sinh sau THCS đóng vai trò quan trọng. Việc giảm tải thi cử, giấy tờ không cần thiết sẽ khuyến khích học sinh lựa chọn các con đường học nghề, học song song văn hóa và kỹ năng – một hướng đi đang được nhiều quốc gia khuyến khích để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Một nội dung cải cách đáng chú ý khác là việc chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp THPT từ Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo sang cho hiệu trưởng trường phổ thông. Đây là bước tiến rõ nét trong quá trình phân quyền, phân cấp quản lý giáo dục.

Việc trao quyền cho hiệu trưởng không chỉ giúp tinh gọn bộ máy hành chính mà còn nâng cao vai trò, trách nhiệm và quyền hạn của người đứng đầu cơ sở giáo dục. Qua đó, các trường học sẽ chủ động hơn trong công tác quản trị, kiểm tra, đánh giá, đồng thời thúc đẩy mô hình trường học tự chủ và quản lý hiệu quả hơn theo hướng hiện đại.

Gắn liền với các thay đổi trên là định hướng số hóa quản lý văn bằng và tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào hệ thống giáo dục. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, cần có quy định cụ thể về việc giữ lại bằng THCS dưới dạng chứng nhận số nếu cần thiết, và triển khai các giải pháp công nghệ để xác thực văn bằng tự động, giảm thiểu nguy cơ giả mạo.

Đây là một phần trong chiến lược xây dựng nền giáo dục số, hướng đến bình dân học vụ số, góp phần tạo ra môi trường học tập minh bạch, thuận tiện và hiện đại cho người học, nhà trường cũng như các cơ quan quản lý.

Chính sách cải cách văn bằng lần này cũng được xem là bước đệm cho việc mở rộng giáo dục bắt buộc đến hết THCS từ năm 2030 – một mục tiêu đã được đặt ra trong định hướng phát triển giáo dục của quốc gia.

Bên cạnh đó, với chính sách miễn học phí phổ thông đã được Quốc hội thông qua, các rào cản tiếp cận giáo dục đã dần được tháo gỡ. Việc đơn giản hóa thủ tục, giấy tờ không chỉ giúp giảm chi phí, công sức cho người học mà còn tạo động lực để “không ai bị bỏ lại phía sau” trong hành trình học tập.

Đề xuất bỏ bằng tốt nghiệp THCS và trao quyền cấp bằng THPT cho hiệu trưởng không chỉ là thay đổi về kỹ thuật quản lý, mà còn là biểu hiện của tư duy cải cách mang tính chiến lược, hiện đại và nhân văn. Nếu được thực hiện bài bản, có lộ trình phù hợp, những điều chỉnh này sẽ góp phần nâng cao chất lượng hệ thống giáo dục quốc dân, hướng đến sự linh hoạt, hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số

Thảo Nguyên