Bước lùi trong quan hệ Trung Quốc – Canada
Quan hệ giữa Canada và Trung Quốc vốn đã khó chân thành nay lại càng khó hơn sau động thái thiếu tế nhị trong công tác ngoại giao của nhà lãnh đạo phương Tây…
Bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Indonesia, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc nói chuyện ngắn với riêng Thủ tướng Canada Trudeau. Tại đây ông Tập Cận Bình nói: “Những gì chúng ta trao đổi đều được đưa lên báo. Như vậy là không phù hợp”.
Được biết, giới chức Canada đã tiết lộ với truyền thông về nội dung cuộc họp kín của hai lãnh đạo trước đó tại Thượng đỉnh G20. Cuộc họp kín giữa ông Tập và ông Justin Trudeau bên lề G20 là cuộc họp trực tiếp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo trong hàng năm qua. Nội dung cuộc gặp đó có việc Thủ tướng Trudeau đã đưa ra những lo ngại nghiêm trọng về cáo buộc gián điệp và sự can thiệp của Trung Quốc vào cuộc bầu cử ở Canada.
Ông Tập khẳng định: “Đó không phải là cách chúng ta làm ngoại giao.”
Đáp lời ông Tập, Thủ tướng Trudeau lại cho rằng: “Ở Canada, chúng tôi tin vào tự do, cởi mở và đối thoại thẳng thắn”.
Sau khi video ghi lại khoảnh khắc căng thẳng của 2 nhà lãnh đạo Canada và Trung Quốc được lan truyền. Thủ tướng Tredeau cũng đã trả lời phóng viên về vấn đề này như sau: “Không phải cuộc đàm thoại nào cũng là dễ dàng, nhưng điều vô cùng quan trọng là chúng tôi tiếp hành động vì những gì có ý nghĩa với người Canada…Một phần giá trị mà người Canada trân trọng, đó là cởi mở và trung thực về tất cả các cuộc trao đổi có liên quan đến người Canada. Và đó chính xác là những gì mà tôi đã làm…”.
Quan hệ giữa Trung Quốc và Canada đã bị đóng băng kể từ sau vụ Canada bắt giữ giám đốc tài chính của tập đoàn công nghệ Trung Quốc Huawei – bà Mạnh Vãn Chu vào năm 2018 theo yêu cầu của Mỹ. Sau đó, Trung Quốc có hành động trả đũa bằng việc bắt giữ 2 công dân Canada với cáo buộc “gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia”. Tuy nhiên, tất cả đã được thả tự do vào tháng 9/2021 và phía Trung Quốc cũng tuyên bố các vụ giam giữ này không liên quan đến bà Mạnh Vãn Chu.
Từ đó đến nay, hai nước cũng đã có nhiều nỗ lực để nối lại quan hệ ngoại giao. Thế nhưng bầu không khí căng thẳng lại một lần nữa dâng cao sau sự kiện vừa qua.
Lẽ ra việc công khai nội dung về cuộc gặp gỡ nên được thông báo trước với phía Trung Quốc. Đó cũng coi như là một sự tôn trọng dành cho đối phương. Thế nhưng, Canada đã đơn phương công bố bất chấp cuộc trò chuyện mang nhiều thông tin nhạy cảm. Động thái đó cho thấy nhà lãnh đạo Canada đã không dành cho người đứng đầu Trung Quốc đủ sự tôn trọng ở mức cần thiết.
Nhìn vào thái độ của ông Tập Cận Bình trong video, người xem có thể cảm nhận được rất rõ sự thất vọng của người đứng đầu Trung Quốc dành Thủ tướng Trudeau. Những lời nói và cử chỉ của ông không mang hàm ý chỉ trích nhưng cho thấy sự thất vọng vì mối quan hệ giữa Trung Quốc và Canada đang trên đà tốt đẹp lại phải bước lùi vì sự thiếu tôn trọng từ phía Canada.
Mặt khác, sự thất vọng của nhà lãnh đạo Trung Quốc còn chỉ ra sự thiếu thiện chí trong công tác ngoại giao của Canada. Trung Quốc và Canada vốn không phải đồng minh, không cùng chung ý thức hệ, lại còn đang vấp phải nhiều mâu thuẫn về ngoại giao, do đó khi trò chuyện, hội đàm với thái độ cởi mở thẳng thắn hết mức thì chắc chắn sẽ không tránh khỏi những bất đồng về quan điểm.
Vấn đề bất đồng quan điểm cũng chỉ là vấn đề tạm thời, để hai nước qua đó có thể hiểu nhau, nắm bắt được cái đối phương mong muốn mà đi đến việc tìm ra một tiếng nói chung. Thế nhưng, việc Canada công khai nội dung cuộc gặp và cho đó là “tự do, cởi mở” lại đang thổi bùng nguy cơ căng thẳng trong dư luận Canada, gây ra những hiểu lầm không đáng có. Những thông tin nghi vấn chưa có sự thừa nhận sẽ làm xôn xao dư luận, điều đó không mang lại lợi ích gì trong quan hệ hai nước, thậm chí còn khiến người dân hai bên chia rẽ hơn và làm xấu đi tình hình chung của thế giới.
Song, với những thông tin đã công bố, sự nghi ngờ giờ đây đã lên cao, điều đó lại càng làm rạn nứt thêm mối quan hệ giữa Trung Quốc và Canada. Với một tiền lệ xấu như trên, người đứng đầu Trung Quốc giờ đây sẽ khó có thể trao đổi thẳng thắn với Canada thêm nữa. Mối quan hệ Canada và Trung Quốc do đó sẽ phải cần một thời gian dài mới có thể tiến tới bình thường hóa quan hệ ngoại giao.
Huy Hoàng
