Biên giới Thái Lan – Campuchia rung chuyển: Nguy cơ leo thang xung đột vũ trang khu vực?
Ngày 25/7, căng thẳng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia chính thức bùng phát thành các cuộc giao tranh nghiêm trọng khi hai bên liên tiếp pháo kích và sử dụng vũ khí hạng nặng nhằm vào nhau tại khu vực biên giới tranh chấp. Diễn biến mới cho thấy nguy cơ xung đột vũ trang quy mô lớn hơn, đe dọa ổn định khu vực Đông Nam Á và có thể tạo ra một tiền lệ nguy hiểm trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị toàn cầu ngày càng phức tạp.
Theo tờ Khmer Times, các cuộc pháo kích giữa quân đội Campuchia và binh sĩ Thái Lan đã xảy ra rạng sáng 25/7 tại khu vực Preah Vihear – Phnom Khaing từ 2–3 giờ sáng, và tiếp tục diễn ra tại Ta Krabey vào lúc 5 giờ. Quân đội Campuchia khẳng định đã “giữ vững trận địa” tại các vị trí chiến lược như đền Ta Moan Thom, Ta Krabey và khu vực Mom Tei, sau khi đẩy lui lực lượng Thái Lan khỏi các vị trí này.
Đáng chú ý, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Campuchia – bà Maly Socheata – tố cáo phía Thái Lan đã sử dụng chiến đấu cơ F-16 để tấn công 8 mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Campuchia, bao gồm các địa điểm dân sự và tôn giáo như Phnom Trat, Veal Intri, Tathav, Phnom Khak, An Ses O Phka Sweten và Mom Bei. Đây là một bước leo thang đáng lo ngại, vượt ra khỏi khuôn khổ của những xung đột biên giới thông thường.
Trong khi đó, phía Thái Lan cũng xác nhận hậu quả nặng nề do xung đột gây ra. Theo phát ngôn viên Bộ Y tế Thái Lan Warot Chotipittayasunon, đã có 14 người thiệt mạng, trong đó có 13 dân thường và 1 binh sĩ, cùng 46 người bị thương. Chính quyền Thái Lan buộc phải di tản hơn 112.600 người dân khỏi các khu vực nguy cơ cao dọc biên giới để tránh thương vong lớn hơn.
Việc thương vong dân sự gia tăng cho thấy rõ ràng các nguyên tắc nhân đạo quốc tế đang bị xâm phạm, đặc biệt là nguyên tắc phân biệt giữa mục tiêu quân sự và dân sự theo Công ước Geneva.
Về bản chất, căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia tại khu vực biên giới không phải là mới. Tranh chấp quanh các đền cổ như Preah Vihear, Ta Moan Thom, hay Ta Krabey đã từng khiến hai bên giao tranh vào các năm 2008–2011. Tuy nhiên, việc lần này sử dụng không quân hiện đại và gây thiệt hại nghiêm trọng cho dân thường cho thấy tình hình đã vượt ngưỡng xung đột cục bộ thông thường.
Đông Nam Á hiện nay là khu vực chiến lược, nơi các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc, và Nga đều có lợi ích và sự hiện diện quân sự – kinh tế. Nếu căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia không được kiểm soát, và một trong hai bên kêu gọi sự hỗ trợ từ các cường quốc, nguy cơ “quốc tế hóa xung đột” là hoàn toàn có thể xảy ra. Điều này sẽ làm gia tăng áp lực lên ASEAN, vốn đang đối mặt với các thách thức khác như tranh chấp Biển Đông và khủng hoảng Myanmar.
Dù là hai thành viên của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Thái Lan và Campuchia hiện vẫn chưa có dấu hiệu ngồi vào bàn đàm phán. Vai trò của ASEAN trong việc giữ gìn hòa bình nội khối đang bị thử thách nghiêm trọng. Trong bối cảnh đó, một hội nghị khẩn cấp của ASEAN là cần thiết để đưa ra tuyên bố chung, gây sức ép ngoại giao buộc hai bên ngừng bắn ngay lập tức và bắt đầu tiến trình đàm phán hòa bình dưới sự giám sát quốc tế.
Mặc dù hiện chưa có dấu hiệu cho thấy xung đột giữa Thái Lan và Campuchia sẽ biến thành chiến tranh toàn diện hoặc chiến tranh thế giới, nhưng diễn biến leo thang và mức độ tấn công quân sự hiện tại cho thấy nguy cơ tiềm tàng nếu không được ngăn chặn sớm.
Đây là lúc cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Liên Hợp Quốc và ASEAN, cần hành động khẩn cấp để tránh một cuộc khủng hoảng khu vực mới, trong khi thế giới vẫn đang chịu tác động từ các cuộc chiến kéo dài tại Ukraine, Gaza, và căng thẳng ở eo biển Đài Loan.
Thảo Nguyên
