Báo Mỹ nói về chìa khóa học hỏi từ Việt Nam, giúp cuộc sống đô thị hạnh phúc
Mới đây trên tờ San Francisco, tác giả Soleil Ho đã có một bài viết nhận định, đánh giá về vỉa hè ở Sài Gòn gây chú ý khi ông nhấn mạnh rằng: “Trong một chuyến đi gần đây đến Việt Nam, tôi khá chắc chắn rằng mình đã tìm thấy một chìa khóa cho cuộc sống đô thị hạnh phúc và hài hòa”.
Cánh Cò xin được phép lược dịch bài viết của tác giả Soleil Ho trên tờ San Francisco Chronicles như sau:
Trong những giờ trưa oi ả, uể oải của cái nóng giữa trưa ở Thành phố Hồ Chí Minh, hay còn gọi là Sài Gòn, tôi thường chui vào từng con hẻm để tìm một chút bóng mát. Các con hẻm nhanh chóng trở thành địa điểm yêu thích của tôi trong thành phố.
Dọc hai bên con hẻm, những ngôi nhà và mặt tiền cửa hàng mở thẳng ra đường, những con hẻm này đầy những bãi đậu xe tay ga, những chậu cây tươi tốt, những xưởng thủ công, những ngôi đền phảng phất khói hương và những quầy hàng bày bán đủ loại hàng hóa. Ô tô đôi khi đậu ở lối vào các con hẻm.
Ở những con hẻm này, nơi có đại đa số cư dân sinh sống, người dân thường bước ra khỏi nhà và ra đường, nơi những người hàng xóm tụ tập uống cà phê đá và phơi quần áo, và nhiều chủ nhà hàng nấu ăn và phục vụ đồ ăn ngay trước cửa nhà họ.
Nếu điều đó nghe có vẻ hỗn loạn, thì không. Cái âm thanh luôn hiện hữu, tràn ngập của thành phố dường như im ắng một cách đáng kinh ngạc.
Annette M. Kim, chuyên gia chính sách công và nhà nghiên cứu về văn hóa vỉa hè của Việt Nam, giải thích rằng, nếu một hoạt động diễn ra tốt ở cấp độ khu phố, chính quyền thành phố sẽ đáp ứng bằng cách điều chỉnh các chính sách để các khu vực khác của thành phố được phép làm điều tương tự.
“Điều khác biệt ở Sài Gòn là họ cho phép các hoạt động của mọi người đều được diễn ra, miễn là không gây rắc rối”, Kim nói.
Điều đó thật mới mẻ so với San Francisco, nơi mà việc đặt đồ nội thất ngoài trời kín đáo nhất trên vỉa hè, thường yêu cầu quy trình xem xét giấy phép kéo dài, bao gồm sơ đồ địa điểm chi tiết, thời gian thông báo công khai trong hai tuần và phí đăng ký 1.402 đô la. Ngay cả trong những khu vực rộng rãi hơn, như phố Slow Sanchez, những người sử dụng chúng cũng không được phép làm gì nhiều với toàn bộ không gian đó. Chắc chắn, bạn có thể chạy bộ hoặc đạp xe qua chúng, nhưng không có địa điểm để vui chơi hay tán gẫu. Trong thời kỳ đại dịch bùng nổ các công viên nhỏ, nhưng chúng phần lớn thuộc sở hữu tư nhân và không được sử dụng trừ khi các doanh nghiệp trực thuộc mở cửa.
Có một vài điểm sáng để thư giãn, như Quảng trường Portsmouth ở Khu Phố Tàu và Công viên Dolores ở Mission, đoạn đường cấm ô tô John F. Kennedy Drive ở Công viên Cổng Vàng, nơi đang bắt đầu nhộn nhịp với các tác phẩm điêu khắc, một vài xe bán đồ ăn và những bức tranh tường bằng phấn. Tuy nhiên, vị trí tương đối khó tiếp cận.
Tôi cảm thấy cô đơn hơn nhiều ở một thành phố của Mỹ như San Francisco hơn là ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, người Mỹ đã bàn tán nhiều về “đại dịch cô đơn”. Vào năm 2021, công ty chăm sóc sức khỏe Cigna báo cáo rằng hơn một nửa số người được khảo sát cho biết họ thường xuyên phải vật lộn với sự cô đơn, bao gồm cả việc thiếu các mối quan hệ và các hoạt động xã hội có ý nghĩa.
Một nghiên cứu của UC Berkeley về các thành phố trong Vùng Vịnh đã phát hiện ra rằng những cư dân da trắng, có thu nhập cao có nhiều khả năng tiếp cận các nguồn lực thiết yếu hơn. Báo cáo của Cigna đề cập rằng 63% số người được hỏi kiếm được ít hơn 50.000 đô la một năm là cô đơn, vượt xa những người kiếm được nhiều tiền hơn. Liệu duy trì mối quan hệ với bạn bè có ích gì nếu bạn không có nơi nào an toàn, giá cả phải chăng hoặc dễ tiếp cận trong khu phố của mình để gặp họ? Có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi báo cáo cũng cho thấy rằng người Mỹ da đen và người Mỹ Latinh phải đối mặt với tỷ lệ cô đơn cao hơn.
Theo Kim, tin tốt là các nhà chức trách và nhà quy hoạch mới của thành phố đang nghiên cứu các cách để bảo tồn nhiều chức năng của vỉa hè đồng thời làm cho chúng sạch hơn và phù hợp hơn cho phương tiện giao thông. “Họ nhận ra chất lượng cuộc sống cũng quan trọng chứ không chỉ phát triển kinh tế bằng mọi giá.”
Ngay cả Singapore, nơi nổi tiếng là một thành trì cực kỳ trật tự và sạch sẽ, cũng đã yêu cầu Kim đề xuất các cách để mang lại “linh hồn” cho đường phố của họ.
Điều tôi thích ở những con hẻm đa chức năng của Việt Nam là chúng là nơi tự do và gần gũi để la cà, tán gẫu và bắt gặp ánh mắt của những người khác – để có những cuộc gặp gỡ tình cờ đặc trưng cho những địa điểm gắn kết các cộng đồng với nhau. Đối với tôi, nó giống như một phần thiết yếu của một thành phố “thực sự”: Một nơi năng động, nơi mọi người được kết hợp với nhau; một thế giới đầy tiềm năng, tác giả bài viết cảm thán.
Tuệ Ngô
