Ba vị phó tư lệnh Quân giải phóng miền Nam
Thượng tướng Hoàng Cầm cùng sinh năm 1920 với đại tướng Lê Đức Anh. Trung tướng Đồng Văn Cống sinh năm 1918. Cả ba vị đều từng là phó tư lệnh Quân giải phóng Miền Nam.
Tướng Hoàng Cầm cầm quân đánh những trận ác liệt từ bắc vào nam và sang Campuchia. Ông chỉ huy trung đoàn 209 thuộc đại đoàn 312 đánh chiếm sở chỉ huy của Pháp tại Điện Biên Phủ, bắt sống tướng Đờ Cát. Trong thời gian đánh Mỹ ông tham gia đánh nhiều trận, trong đó có trận giải phóng tỉnh Phước Long, trận Xuân Lộc trong chiến dịch Hồ Chí Minh. Ngày 7/1/1979 Quân đoàn 4 của ông làm chủ toàn bộ thủ đô Phnom Pênh trong cuộc tấn công thần tốc của quân đội Việt Nam và quân đội cách mạng Campuchia đánh đổ chế độ diệt chủng Khmer Đỏ.
Nhà tôi ở sát bên nhà bác Hoàng Cầm ở TPHCM. Ở Hà Nội nhà tôi từng là hàng xóm với nhà của hai tướng từng là trung đoàn trưởng đánh Điện Biên Phủ là thượng tướng Vũ Lăng và trung tướng Phạm Hồng Sơn, tôi đã từng kể trong bài “những vị tướng nhà bên”. Tự hào mà nói tôi là người oách nhất Việt Nam và oách nhất thế giới vì là hàng xóm với 3 ông trung đoàn trưởng đánh trận Điện Biên Phủ và là bạn với con của các vị này.
Anh Thạch, anh Thuỷ con bác Hoàng Cầm chơi với tôi từ năm 1975 khi cả hai nhà vào TPHCM và ở gần nhau. Anh Thạch cùng đơn vị với tôi và hai anh em đi công tác Campuchia với nhau nhiều lần. Bác Hoàng Cầm nhỏ người nhưng hai anh con trai đều cao và nước da nâu hơn người khác. Anh Thuỷ đá bóng chạy nhanh như tên bắn, có nhiều trận bóng anh từ quân đoàn 4 về đá giúp đội đơn vị tôi. Những năm 80 chúng tôi đi làm toàn đi xe đạp. Lúc đó anh Thạch có một chiếc Honda 72. Thỉnh thoảng tôi mượn xe anh chạy. Anh Thạch thường “khen” tôi: thằng Hà trả xe là không còn một giọt xăng. Hồi đó ít tiền đến mức, đi giữa đường hết xăng chỉ dám mua một xị ( ¼ lít) ở “cây xăng cục gạch” bên đường.
Tôi chỉ biết bác Đồng Văn Cống qua sách báo, bác từng là phó tư lệnh Quân giải phóng miền Nam. Gần 60 năm trước Quân giải phóng miền Nam được thành lập (15/2/1961), đến nay các vị tư lệnh và phó tư lệnh Quân giải phóng miền Nam đều đã mất. Cha tôi và nhiều vị trong bộ tư lệnh Quân giải phóng miền Nam nằm bên nhau trong nghĩa trang thành phố Hồ Chí Minh. Việt Nam của chúng ta có những trang sử thật đẹp được viết bởi chính những người quả cảm, bình dị đang yên nghỉ bên nhau đó.
Lê Anh Minh
