Anh có câu trả lời rõ về biến chủng Omicron
Vương quốc Anh đang nổi lên như một nơi thử nghiệm và có thể mang lại câu trả lời về mức độ gây bệnh của biến chủng Omicron và biến chủng Delta.
Cách Anh đối đầu với Omicron có thể mang lại những đầu mối quan trọng cho Mỹ và phần còn lại của các nước phát triển về cách thức biến chủng mới hoạt động ở một nước có tỷ lệ dân số tiêm chủng cao. Anh cũng có thể mang lại câu trả lời về mức độ gây bệnh của biến chủng mới và liệu hàng chục đột biến có đủ để Omicron vượt mặt Delta để trở thành biến chủng chi phối.
Nam Phi đã cảnh báo thế giới về Omicron vào cuối tháng 11 và nước này đang ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng các ca nhiễm biến chủng mới. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng những gì đang xảy ra ở Nam Phi có thể không phải là một mô hình đáng tin cậy phản ánh viễn cảnh có thể xảy ra với Omicron ở Mỹ và châu Âu, vì tỷ lệ tiêm chủng ở Nam Phi thấp hơn, dân số trẻ hơn và biến chủng này không cạnh tranh với một số lượng lớn các ca nhiễm biến chủng Delta.
Ở Nam bán cầu cũng đang là mùa hè trong khi virus có xu hướng lây lan dễ dàng hơn khi mọi người tập trung trong không gian kín vào mùa đông. Nhiều ca nhiễm ở Nam Phi được xác nhận là có triệu chứng nhẹ. Dữ liệu về số ca nhập viện mới được công bố từ Nam Phi chỉ ra rằng Omicron gây bệnh nhẹ hơn các biến chủng trước đây mặc dù nó lây lan nhanh hơn.
1.265 ca nhiễm biến chủng Omicron ở Anh
Bà Michelle Groome, người đứng đầu bộ phận y tế công cộng tại Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm của Nam Phi, nói trong cuộc họp báo hôm 10/12 rằng các nhà nghiên cứu nhận thấy ở các bệnh nhân nhiễm biến chủng Omicron, số ca nhập viện và tỷ lệ tử vong thấp hơn so với các biến chủng trước đó. Chuyên gia này cảnh báo rằng kết quả trên cũng có thể là do số lượng mẫu nghiên cứu hạn chế ở giai đoạn đầu của làn sóng dịch.
Anh có nhiều điểm tương đồng với Mỹ và dường như sẽ cho thấy một bức tranh hợp lý hơn về diễn biến của Omicron – trước đó Anh cũng từng là nước đi trước khu vực Bắc Mỹ trong làn sóng tấn công của biến chủng Alpha.
Độ tuổi trung bình của dân số của Anh cao hơn của Nam Phi, độ phủ vaccine cũng rộng hơn và đất nước sương mù cũng đã gần như mở cửa toàn bộ trong mùa hè, trải qua những đợt gia tăng ca nhiễm, ca nhập viện và tử vong vì biến chủng Delta. Ngoài ra, Anh cũng có một hệ thống giám sát tinh vi để theo dõi các biến chủng và các bác sĩ, nhà khoa học của nước này công bố hàng loạt dữ liệu, phân tích về Covid-19. Với nhiều ca nhiễm được xác nhận hơn Mỹ hoặc bất kỳ nơi nào ở châu Âu, Vương quốc Anh đang phải đối mặt với biến chủng Omicron.
Thủ tướng Boris Johnson đã tái áp đặt một số hạn chế về y tế công cộng ở Anh trong tuần này, nhằm nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của biến chủng mới, khi các quan chức y tế cảnh báo Omicron sẽ gây ra một triệu ca nhiễm ở Anh vào cuối tháng. Các quan chức y tế Anh ước tính số ca nhiễm Omicron tăng gấp đôi cứ sau hai đến ba ngày, làm nổi lên khả năng biến chủng này sẽ thay thế vị trí của Delta trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, vẫn còn những câu hỏi chưa được giải đáp về mức độ lây truyền của Omicron so với Delta và biến chủng mới có thể vượt qua bức tường miễn dịch của một người do tiêm vaccine hoặc từng nhiễm bệnh đến mức nào.
Một câu hỏi cấp thiết khác là liệu tiêm chủng có giúp mọi người tránh được nguy cơ mắc bệnh nặng hay không? Các nhà khoa học cho rằng diễn biến của biến chủng Omicron ở Vương quốc Anh sẽ mang lại một số câu trả lời. Omicron đã được phát hiện ở 23 bang của Mỹ, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC).
Tổng số ca nhiễm biến chủng Omicron ở Anh được xác nhận là 1.265, theo công bố vào ngày 10/12, tăng 448 ca so với một ngày trước đó.
Bộ trưởng Y tế Anh trong tuần này nói rằng số ca nhiễm có thể tiến gần hơn tới 10.000 và biến chủng Omicron đang nhanh chóng giành thế chi phối.
Các nhà khoa học trong hội đồng tư vấn cho chính phủ Anh hôm 9/12 cho biết nếu biến chủng Omicron tiếp tục lây lan với tốc độ hiện tại và chính quyền không thực hiện các biện pháp hạn chế, số người nhập viện vì biến chủng này có thể lên đến 1.000 người/ngày vào cuối năm nay.
Tổng số ca nhiễm được ghi nhận trong ngày 10/12 lên tới 58.194, cao nhất kể từ ngày 9/1. Số ca mắc Covid-19 trung bình 7 ngày tính tới 9/12 ở Vương quốc Anh là 48.000, tức cứ 100.000 người thì có gần 500 ca nhiễm – và số người nhập viện là khoảng 760/ngày.
6 kịch bản
Hồi đồng tư vấn đã phác thảo 6 kịch bản về biến chủng Omicron có thể diễn ra. Ba kịch bản đầu tiên – được các nhà lập mô hình tư vấn cho chính phủ cho rằng có khả năng lớn nhất – là Omicron cho thấy lợi thế lây lan so với Delta và nó có thể vượt rào một phần khả năng miễn dịch do tiêm chủng hoặc nhiễm bệnh trước đó, mở rộng phạm vi những người có thể bị nhiễm bệnh.
Những lợi thế đó có nghĩa là Omicron cuối cùng sẽ cạnh tranh với Delta, giống cách Delta đã đánh bại các biến chủng trước đó như Alpha. “Cách duy nhất khiến một loại bệnh truyền nhiễm này đẩy một loại khác đến tuyệt chủng là khi chúng tranh giành cùng một nguồn tài nguyên – những người dễ bị nhiễm bệnh”, Matt Keeling, Giám đốc Viện Zeeman về Hệ thống Sinh học và Nghiên cứu Dịch tễ Bệnh Truyền nhiễm tại Đại học Warwick, cho biết.
Sự khác biệt giữa ba kịch bản là mức độ nghiêm trọng ở khía cạnh số người nhiễm bệnh phải nhập viện. Các nhà khoa học lạc quan rằng vaccine sẽ tiếp tục bảo vệ hầu hết người nhiễm biến chủng Omicron khỏi bị bệnh nặng. Thế nhưng, ngay cả khi số ca nhập viện vì Omicron thấp hơn so với Delta, các lợi thế khác của biến chủng mới có nghĩa là quy mô của đợt bùng phát vẫn có thể dẫn đến sự gia tăng ca bệnh nặng, kéo căng năng lực đối phó của Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS).
Trong nỗ lực để làm chậm bước tiến của Omicron, Thủ tướng Johnson hôm 8/12 đã yêu cầu mọi người ở Anh làm việc ở nhà nếu có thể, đeo khẩu trang ở các không gian công cộng trong nhà và xuất trình bằng chứng đã tiêm phòng hoặc xét nghiệm Covid-19 âm tính để được vào hộp đêm và các địa điểm khác.
Những kịch bản còn lại được hội đồng tư vấn đánh giá ít khả năng xảy ra hơn. Trong đó, một kịch bản hướng về viễn cảnh biến chủng Omicron không có khả năng vượt trội hơn Delta về né tránh miễn dịch, nhưng lại có lợi thế về khả năng lây truyền. Điều đó có nghĩa là cuối cùng nó sẽ thay thế Delta nhưng bức tường thành của khả năng miễn dịch ở Anh giúp dịch bệnh được kiểm soát.
Trong một kịch bản khác, Omicron được chứng minh ít nguy hiểm hơn lo ngại ban đầu ở Anh vì sự phơi nhiễm với Delta – vốn không phổ biến ở Nam Phi khi biến chủng mới xuất hiện – giúp tăng cường khả năng bảo vệ khỏi Omicron. Kịch bản cuối cùng là Delta vẫn chi phối và Omicron bùng phát nhất thời theo các đợt nhỏ. Điều đó từng xảy ra với biến chủng Beta, cũng đã lây lan nhanh chóng ở Nam Phi nhưng chưa bao giờ tìm được chỗ đứng ở Anh hoặc Mỹ.
Bằng chứng từ các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy mũi tiêm tăng cường sẽ bổ sung khả năng bảo vệ để chống lại Omicron. Vương quốc Anh đã tiêm mũi tăng cường cho gần 22 triệu người, tức một phần ba dân số. Chính phủ nước này đã mở rộng danh sách người đủ điều kiện tiêm mũi thứ ba cho tất cả công dân trên 18 tuổi và rút ngắn khoảng cách giữa liều thứ hai và liều tăng cường xuống còn ba tháng.
Graham Medley, giáo sư về mô hình bệnh truyền nhiễm tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London kiêm đồng chủ tịch nhóm mô hình của hội đồng tư vấn chính phủ, đã so sánh giai đoạn mới nhất của đại dịch với việc lái một chiếc ôtô. Theo đó, vaccine, tiêm phòng nhắc lại và các biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang được ví với thắt dây an toàn và kiểm định an toàn, giúp giảm thiểu nguy cơ thương tích trong một vụ tai nạn đối với mỗi cá nhân. “Omicron khiến đường trơn trượt hơn một chút”, ông nhận định.
Phạm Hùng
