Ám ảnh thảm họa 50 toa tàu chở chất cấm bị lật gây cháy rụi, 45.000 “sinh linh” tử vong

Đã hơn ba tuần sau khi đoàn tàu chở đầy hóa chất trật bánh ở East Palestine, khiến gần 400.000 lít hóa chất độc hại tràn ra môi trường, giới luật sư đang đổ tới thị trấn để tìm kiếm khách hàng, giúp người dân địa phương thu thập bằng chứng chuẩn bị khởi kiện, theo New York Times.

Hãng AP mô tả khoảng 50 toa tàu trật đường ray và bị lật gây ra vụ hoả họan nghiêm trọng thiêu rụi hàng hoá bên trong. Từ đây, lộ ra việc đoàn tàu trên đã chở trái phép chất độc hại.

Nhà chức trách bước đầu ghi nhận 20 trong số hơn 100 toa được phân loại trở vật liệu nguy hiểm – tức chất dễ cháy nổ, dễ bắt lửa hoặc gây rủi ro cho môi trường. Đặc biệt, trong số hoá chất độc hại trên tàu có vinyl clorua.

Theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ, vinyl clorua được sử dụng để sản xuất nhiều loại nhựa, nó có thể làm tăng nguy cơ gây ung thư gan và các bệnh ung thư khác.

“Tại thời điểm này chúng tôi đang xác minh những toa tàu chứa những chất nguy hiểm nào, nếu có điều đó đã vi phạm pháp luật” – Michael Graham, thành viên Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia Mỹ, cho biết.

Theo các quan chức môi trường, khoảng 45.000 cá thể động vật được tìm thấy đã chết sau sự cố tàu chở chất hóa nguy hiểm ở thị trấn. Tất cả là loài sống dưới nước, theo BBC. Giới chức Mỹ vẫn đang điều tra tác động môi trường lâu dài tiềm ẩn sau vụ tai nạn này.

Tại East Palestine, các công ty luật tổ chức những buổi thông tin ở gần như bất cứ đâu họ có thể tập trung đông người như quán cafe, bãi để xe.

Thông điệp được gửi đi gần như tương tự, đó là lời cảnh báo có thể mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm trước khi những tác động từ vụ trật đường ray tới sức khỏe con người được quan sát rõ. Hơn thế, các luật sư đánh giá những động thái ban đầu của công ty vận hành tàu Norfolk Southern cho thấy sẽ không dễ để buộc công ty này cung cấp câu trả lời thỏa đáng về nguyên nhân và tác động mà thảm họa gây ra.

Trong bối cảnh công chúng hoài nghi các kết quả kiểm tra chính thức, việc Thống đốc Ohio Mike DeWine và nhiều quan chức liên bang cũng như tiểu bang nói họ chưa thấy có dấu hiệu đáng lo ngại khiến cho những cảnh báo từ giới luật sư càng thu hút thêm sự quan tâm của người dân địa phương.

Lòng tin của công chúng càng thêm lung lay bởi ấn tượng các quan chức đã không phản ứng đủ trách nhiệm trước thảm họa. Hôm 24/2, Tổng thống Biden nói không có kế hoạch thăm East Palestine. Dù vậy, ông Biden khẳng định nhiều quan chức liên bang đã có mặt ở hiện trường chỉ vài giờ sau khi vụ trật đường ray xảy ra.

“Người dân nói họ không được nghe sự thật từ công ty và các chính trị gia”, Rene Rocha, luật sư của hãng luật Morgan & Morgan, nói trong một phiên điều trần hôm 22/2.

Theo Reuters, hóa chất mà đoàn tàu mang theo là vinyl chloride, một loại hóa chất độc hại sử dụng trong công nghiệp, có nguy cơ khiến người tiếp xúc mắc ung thư.

Các chuyên gia cảnh báo vinyl chloride bị đốt cháy có thể tạo ra dioxin, một loại chất độc có thể tồn tại trong môi trường hàng chục năm, là nguyên nhân gây ra dị dạng ở trẻ em, vô sinh ở người lớn, theo AP.

Đám cháy khổng lồ thiêu rụi hàng nghìn lít hóa chất cùng cột khói đen bốc cao hàng chục mét đã khiến vụ trật đường ray ở East Palestine trở thành một trong những thảm họa môi trường được chú ý nhất ở Mỹ trong nhiều năm qua.

Gần một tháng sau khi vụ việc xảy ra, các hãng thông tấn vẫn bố trí phóng viên, quay phim túc trực ở trung tâm thị trấn East Palestine.

Đêm 24/2, Erin Brockvocih, nhà hoạt động môi trường nổi tiếng từng phơi bày hoạt động gây ô nhiễm nguồn nước của các doanh nghiệp, tổ chức một buổi thuyết trình tại trường Trung học East Palestine. Sự kiện được tổ chức bởi một hãng luật trụ sở tại Akron để nói về tác động mà thảm họa vừa qua gây ra cho sức khỏe cộng đồng và cảnh quan thiên nhiên.

“Mọi người sẽ được bảo là đừng lo lắng, chúng ta sẽ an toàn. Tất cả là bịa đặt. Tôi chưa từng chứng kiến thảm họa nào như thế này trong 30 năm qua”, bà Brockovich nói.

Hai vợ chồng Steve và Kelly Davis có một trang trại nuôi ong ở East Palestine. Sau đám cháy do vụ tàu trật đường ray, họ phát hiện hàng nghìn con ong của mình đã chết. Chất lượng những khay sáp ong còn lại của gia đình giờ bị đặt dấu hỏi, ảnh hưởng nghiêm trọng tới uy tín của doanh nghiệp gia đình.

Con trai của hai người trước đó đang làm thủ tục mua nhà trả góp ở trung tâm thành phố, giờ đây bị ngân hàng thẳng thừng từ chối.

Ông Steve cho biết đến nay, nhà chức trách vẫn chưa tới kiểm tra chất lượng giếng nước của gia đình. Đáng lo ngại nhất là việc bà Kelly bắt đầu có triệu chứng ho.

Hai vợ chồng tìm tới luật sư Rober Till, làm việc cho hãng luật Cory Watson. Những tuần qua, ông Till đã gặp hàng trăm người để tìm hiểu sự ảnh hưởng của vụ trật đường ray tới sức khỏe, công việc kinh doanh của họ. Ông Till cho biết sẽ ưu tiên kiểm tra toàn diện trường hợp gia đình Davies.

Đến nay, Norfolk Southern đã trả 1.000 USD bồi thường cho những người phải di tản do vụ trật đường ray.

Hôm 23/2, Norfolk Southern gửi thư tới luật sư của các nguyên đơn thông báo họ có 2 ngày để kiểm tra các toa tàu trật bánh trước khi chúng được di dời tới nơi khác hoặc thiêu hủy. Các luật sư cho rằng đây là động thái thiếu thiện chí của công ty nhằm xóa các dấu vết bất lợi.

Các vụ tàu trật đường ray, rò rỉ hóa chất ra môi trường không phải hiếm tại Mỹ. Năm 1982, một đoàn tàu chở vinyl chloride trật đường ray làm rò rỉ hóa chất ra môi trường ở Luoisiana, tương tự vụ việc ở East Palestine vừa qua.

Sau sự cố này, các bên đạt được một thỏa thuận bồi thường trị giá 39 triệu USD. Theo đó, một ủy ban được thành lập nhằm giám sát các tác động y tế lâu dài mà người dân phải gánh chịu, cũng như quá trình tẩy độc đất và nguồn nước tại khu vực này.

Nhưng một chương trình bồi thường quy mô lớn không phải lúc nào cũng có thể đạt được. Trong vụ việc tại Paulsboro, New Jersey năm 2012, thẩm phán liên bang đã bác bỏ đơn kiện của các nguyên đơn. Các bên sau đó đạt được thỏa thuận dàn xếp ở tòa tiểu bang.

Bích Ngân